Werken aan een stevige basis in groep 1 en 2

Jonge kind – Leestips van de maand maart 2025

Werken aan goede schoolresultaten begint al in groep 1 en 2. Hoe haal je het meeste uit je dag en kun je de tijd met je kleuters het effectiefst besteden? Oftewel, hoe kom je tot een opbrengstbewust beredeneerd aanbod in de kleutergroepen? Lees er in deze leestips meer over.

Door: Kyra Laarveld-Wolbers, jongekindspecialist

“Dieper graven – verder springen – blijvend resultaat. Samen gaan we voor een stevige basis in de vroege kinderjaren.”

• Onderwijskansen voor jonge kinderen; een sterk inhoudelijk spel- en activiteitenaanbod!

  Ontwikkelingsstimulering van jonge kinderen vraagt om een goed beredeneerd spel- en activiteitenaanbod. Een begrip dat in deze context vaak wordt genoemd is ‘educatieve kwaliteit’. Dit is het actief faciliteren van de cognitieve ontwikkeling en de taalontwikkeling van kinderen. Hoe hoger de educatieve kwaliteit, hoe beter kinderen gemiddeld genomen kunnen presteren (Veen et al., 2017; Inspectie van het onderwijs, 2020; Karssen et al., 2019). Lees op onderwijskennis.nl meer over hoe je dit in jouw groep kunt realiseren.

• Wachten in een kleuterklas…

  Uit een Vlaams onderzoek (Henrichs & Leseman, 2016) komt naar voren dat kleuters tijdens een gemiddelde schooldag twintig tot dertig procent van de tijd zitten te wachten, vooral bij routines en overgangsmomenten. Een schooldag zonder routines en overgangsmomenten bestaat niet (Bogaert et al., 2012). De manier waarop je deze momenten vormgeeft, bepaalt hoe vaak en hoe lang kleuters tijdens een schooldag moeten wachten. Verrassend vaak schuilt er geen bewuste visie achter bepaalde routines, maar ‘doen we wat we doen’ uit gewoonte (Zorec & Došler, 2016).
  Lees en doe inspiratie op in dit artikel: Juf Maithé kijkt met frisse blik naar haar routines en overgangsmomenten en vormt ze om tot rijke zorg-, speel- en leermomenten.

In dit blog vind je 5 tips hoe je van overgangsmomenten een leermoment kunt maken.

• Webinar Sterk rekenonderwijs van groep 1 tot 5: werken aan een stevige basis.

  Dit webinar belicht hoe je bij kleuters een stevige basis voor rekenen-wiskunde kunt leggen en hoe je daar goed op kunt voortbouwen in groep 3 en verder. De sprekers zijn onze professional leader Hans van Luit, emeritus-hoogleraar orthopedagogiek aan de Universiteit Utrecht, en Marian Hickendorff, universitair hoofddocent onderwijswetenschappen bij het Instituut Pedagogische Wetenschappen van de Universiteit Leiden.
  Aan bod komt hoe je begripsvorming van leerlingen met concrete materialen, beweging en gebaren kunt bevorderen, welke basis nodig is om goed te kunnen rekenen en hoe je kunt aansluiten bij de voorkennis en de belevingswereld van leerlingen.
  Het webinar is gratis en vindt plaats op woensdag 2 april 2025 van 16:00 – 17:00 uur.

• Tweejaarlijks vaststellen van thema’s?

  De vraag ‘Helpt het tweejaarlijks vaststellen van thema’s voor groep 1 en 2 om ontwikkelingsdoelen te behalen?’ werd in oktober 2024 gesteld aan de kennisrotonde van het NRO. Het korte antwoord luidt als volgt:
  Werken met thema’s vraagt om zorgvuldige keuzes waarbij samenhang belangrijk is, zowel binnen als tussen de thema’s. De thema’s moeten aansluiten bij de belevingswereld van de leerlingen en uitdagend, gevarieerd, betekenisvol en kennisrijk zijn. Een helder overzicht van de te bereiken ontwikkelingsdoelen en leerlijnen voor de leerlingen vormt het uitgangspunt bij de keuze van de thema’s. Of tweejaarlijks thema’s vaststellen voor groep 1 en 2 bijdraagt aan het behalen van ontwikkelingsdoelen is niet duidelijk. Die werkwijze is niet als zodanig onderzocht, maar er lijken wel voordelen te zijn. Het kan tijd besparen en leiden tot meer overzicht waardoor de bovengenoemde elementen die ertoe doen gemakkelijker gerealiseerd kunnen worden. Daarnaast kan er ook makkelijker samenhang aangebracht worden tussen en binnen de thema’s.

Bronnen:

• Bogaert, E., Boeckx, J., Bylois. L., Estercam, I., Gheeraert, E. & V. Peeters (VBB-OCB)(2012). Minimaal Maxitaal. Een boek vol talige tips bij routines in de onthaalklas en eerste kleuterklas. Antwerpen: Garant.
• Henrichs, L. F. & Leseman, P. P. M. (2016, Mei). VVE Utrecht Onderzoek. Werkveld en Wetenschap ontmoeten elkaar in actieonderzoek. Universiteit Utrecht, Utrecht, Nederland.
• Inspectie van het onderwijs (2020). Kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie in Nederland. Rapport meting VVE 2019. Utrecht: Inspectie van het onderwijs.
• Karssen, M., Weijers, D., & Van der Veen, I. (2019). Relatie tussen kwaliteit in de kleuterklassen en de schoolloopbaan van leerlingen. Amsterdam: Kohnstamm Instituut.
• Veen, A., Van der Veen, I., Van Schaik, S., & Leseman, P. (2017). Kwaliteit in de kleutergroepen en de relatie met ontwikkeling van kinderen. Resultaten uit het Pre-COOL cohortonderzoek. Kohnstamm Instituut. https://kohnstamminstituut.nl/rapport/kwaliteit-in-kleutergroepen-en-de-relatie-met-ontwikkeling-van-kinderen/
• Zorec, M. B., & Došler, A. J. (2016). Rethinking the hidden curriculum: daily routine in Slovene preschools. European early childhood education research journal, 24(1), 103-114.