Dieper de tekst induiken met fabels
Close Reading-lessenserie
Deze maand bespreken we het nieuwste boek van Janneke Schotveld: De eekhoorn legt een ei en andere fabels. Fabels zijn bij uitstek verhalen die je vaker moet lezen om de moraal te achterhalen. Daarnaast gebeurt er zóveel in een fabel, het gebeurt al bijna vanzelf dat je hem meerdere keren gaat lezen. En laat herhaald lezen en steeds een laagje dieper de tekst induiken nu net effectieve elementen zijn van de aanpak ‘Close Reading’. Hieronder vind je een voorbeeld lessenserie voor de midden- en bovenbouw bij de fabel ‘Een stelletje vreemde vrienden’. Veel plezier ermee! We zouden het leuk vinden als je een sessie of lessenserie uitprobeert en die deelt op social media @Expertis.
Enthousiast geworden? Deel dan gerust onze tips voor de onder- midden- en bovenbouw onder je collega’s of via social media.
Boek van de maand
Close Reading is een wetenschappelijk onderbouwde aanpak, die leerlingen helpt om de (diepere) betekenis van een tekst daadwerkelijk te doorgronden. In deze rubriek 'Boek van de maand' vind je elke maand tips voor boeken, verhalen of gedichten die zich heel goed lenen voor Close Reading. Vaak krijg je er ook compleet uitgewerkte lessenseries bij. Laat je inspireren!
Door Janneke Schotveld zijn de afgelopen jaren zoveel mooie boeken geschreven, bijna teveel om op te noemen. Denk bijvoorbeeld maar eens aan de moderne sprookjesboeken De kikkerbilletjes van de koning of Het kattenmannetje. En wat denk je van De zolderkinderen en Avonturen van de dappere ridster. Daarnaast komen wij op scholen bijna geen boekenkast meer tegen zonder Superjuffie. Er zijn zelfs leerkrachten die de hele serie verzamelen om heerlijk uit voor te lezen in de groep. Deze maand bespreken we het nieuwste boek van Janneke Schotveld: De eekhoorn legt een ei en andere fabels.
Fabels zijn korte verzonnen verhalen met een moraal, waarin dieren de hoofdrol spelen. Zo gaat het eerste verhaal bijvoorbeeld over een haas die heel veel online ‘vrienden’ heeft. Maar zijn ze er ook voor hem als hij ziek wordt? Ook vind je er een fabel over een dikke bromvlieg die een edelhert redt van een jager. En wat denk jij… kan je beloven dat je je nooit meer zult vergissen? Daar voeren het bosmuisje en het everzwijn een mooi gesprek over.
Close Reading sessie 1
Leesdoel:
- Ik kan vertellen over wie de tekst gaat en wat er zich in het verhaal afspeelt.
Lees eerst de tekst voor. Daarna gaan de leerlingen op zoek naar wie er allemaal meedoen in het verhaal. Leerlingen geven alle dieren en de jager een eigen kleur. Op deze manier maken ze kennis met de belangrijkste figuren in het verhaal.
Voor het tweede deel van het doel, bepalen de leerlingen wat er zich in grote lijnen in het verhaal afspeelt. Tijdens het lezen kunnen ze een uitroepteken plaatsen bij zinnen die belangrijk zijn voor de samenvatting. Hierbij kan je heel goed het GRRIM-model toepassen. Eerst model je waar jij een uitroepteken plaatst, daarna doe je dit gezamenlijk bij een volgend stuk tekst en daarna verschuif je geleidelijk de verantwoordelijkheid naar tweetallen, zodat ze ten slotte zelfstandig uitroeptekens bij belangrijke zinnen kunnen zetten.
Voordat je terugvraagt naar de belangrijkste zinnen, laat je de leerlingen deze eerst in hun groepje bespreken. Zijn ze het met elkaar eens? Laat daarna zien hoe je de belangrijke gebeurtenissen samenvat; doe het eerst weer zelf voor, doe het samen en laat leerlingen ten slotte de samenvatting afmaken in hun groepje. Laat ze hun gemaakte samenvatting presenteren en hierop met elkaar reflecteren.
Close Reading sessie 2
Leesdoel:
- Ik kan beschrijven hoe de dieren elkaar helpen.
We kunnen natuurlijk niet teveel verklappen, daarvoor moet je het boek echt zelf lezen, maar er gebeurt een heleboel in deze fabel! Laat de leerlingen kaartjes maken, waar ze op de voorkant een dier tekenen of schrijven en waar ze op de achterkant beschrijven hoe het dier de ander heeft geholpen. Laat ze elkaars kaartjes lezen en er feedback op geven, zodat als er nog informatie op een kaartje mist, de leerlingen deze kunnen aanpassen of aanvullen.
Laat de leerlingen de kaartjes, met de beschrijving naar boven, neerleggen en laat hun medeleerlingen raden welk dier er op dit kaartje beschreven wordt.
Close Reading sessie 3
Leesdoelen:
- Ik kan de overeenkomsten en verschillen beschrijven tussen de vrienden.
- Ik kan uitleggen waarom de titel ‘een stelletje vreemde vrienden is’.
Op het eerste oog passen een rat, ree, schildpad en merel voor geen meter bij elkaar. Maar niets is minder waar. Kunnen de leerlingen achterhalen wat de overeenkomsten en verschillen tussen de vrienden zijn? En waarom is de titel eigenlijk ‘een stelletje vreemde vrienden’? Kortom, wat is de moraal van deze fabel?
Close Reading sessie 4:
Sessie 4? Jazéker, een tekst kan inspireren om er meer mee te doen, zoals debatteren of een creatieve opdracht! Deze Close Reading lessenserie leent zich bij uitstek voor een schrijfopdracht als vervolg; de leerlingen gaan zelf een fabel schrijven! Om de leerlingen meer houvast te geven voor het schrijven, is het mooi om samen nog een fabel te lezen. Dit geeft de leerlingen meer inzicht in wat een fabel precies is. Op deze manier kunnen de leerlingen samen de succescriteria opstellen voor hun fabel. En vergeet hierbij niet de verschillende fasen van het schrijven, namelijk de oriëntatiefase, de opdrachtfase, de schrijffase, de reviseerfase en de publicatiefase.
(Herder, A. (2021). Schrijfonderwijs op peil: Handreiking voor leerkrachten in de midden- en bovenbouw van het (speciaal) basisonderwijs. Enschede: SLO).
Deel je de fabels of mooie lesuitwerkingen via Twitter (@Expertisadvies of @Kaario1) of LinkedIn (Expertis of Karin Versloot). We zijn benieuwd!
Meer informatie
Enthousiast geworden en wil je meer weten over Close Reading? Neem dan contact op met Marieke van Logchem of Liz Bunte. Of neem een kijkje op de themapagina over Close Reading.
Meer uitgewerkte praktijkvoorbeelden zijn te vinden in de boeken Close Reading in de praktijk, verkrijgbaar via uitgeverij Pica.
Benieuwd naar onze boeken van de maand?
Er zijn zoveel mooie boeken en teksten bij allerlei thema’s die gebruikt kunnen worden voor Close Reading. Om je te tippen voor een nieuw verschenen boek of om een oude bekende nog eens in de spotlight te zetten, kiezen we iedere maand op onze site: het boek van de maand. Hier zie je welke boeken deze titel allemaal hebben gekregen!