Er zijn zoveel mooie boeken en teksten bij allerlei thema’s die gebruikt kunnen worden voor Close Reading. Om je te tippen voor een nieuw verschenen boek of om een oude bekende nog eens in de spotlight te zetten, kiezen we iedere maand op onze site: het boek van de maand.

Boek van de maand september 2022

Deze maand zetten we enkele boeken in het zonnetje voor het thema Gi-ga-groen in het kader van de kinderboekenweek. We hebben voor de onderbouw gekozen voor twee mooie boeken, een verhalend prentenboek en een informatief prentenboek.

Ga je de lessenserie inzetten? Deel het op social media via @Expertis Onderwijsadviseurs (LinkedIn en Facebook) of @Expertisadvies (Twitter)

Het verhalende prentenboek is: De moestuin van Heer Hermelijn en Kereltje Konijn. Het boek is geschreven door Elle van Lieshout & Erik van Os & Marije Tolman. Een prachtig boek over zaaien en oogsten, maar ook een boek met een sociaal-emotionele lading. Heer Hermelijn wordt namelijk in de maling genomen door Kereltje Konijn die steeds stiekem de oogst op eet. Zijn zij dan wel vrienden?

Het boek is prachtig getekend door Marije Tolman. De illustraties zijn stuk voor stuk schilderijen en voegen heel veel meer toe aan het verhaal. De taal die de schrijvers gebruiken is grappig. Kereltje Konijn neemt bijvoorbeeld een lekker kijkje en hij, degene die Heer Hermelijn besteelt, zegt aan het einde: “Wel eerlijk alles delen.” In de eerste sessie laat je de leerlingen na het voorlezen praten over welke dieren er in het verhaal voorkomen en wat er gebeurt en waar het plaatsvindt. Dat doe je door eerst met picto’s (wie, wat en waar) te modelen wat Heer Hermelijn doet en wat Kereltje Konijn doet. Heer Hermelijn doet veel moeite en werkt hard terwijl kereltje Konijn alleen maar voor een beetje mest zorgt en alles opeet. In de tweede sessie kun je inzoomen op de groentes en het fruit dat Heer Hermelijn laat groeien en hoe hij dat doet. Je leest dan de betreffende pagina’s nogmaals voor en modelt bij het stukje “Bij de kassa  tot hoe moeilijk kan het zijn” dat Heer Hermelijn de grond gaat spitten en Kereltje Konijn de zaadjes gooit. Bij een volgend stukje laat je de leerlingen in een tweepraat vertellen wat beide dieren doen. De ene leerling kan vertellen over Heer Hermelijn en de ander over Kereltje Konijn. Hoe leuk is het om de leerlingen de betreffende groentes te laten zien en wellicht te zaaien en te oogsten. In de derde sessie gaat het er om dat de leerlingen begrijpen dat Kereltje Konijn Heer Hermelijn voor de gek heeft gehouden door steeds zijn oogst teniet te doen. Door een aantal eigenschappen te noemen kun je de leerlingen laten nadenken en praten over de eigenschappen die bij Heer Hermelijn en welke bij Kereltje Konijn passen. Ook kun je de vraag stellen: “Waarom zegt Kereltje Konijn: “Wel eerlijk delen hoor! “ en “Wat bedoelt de schrijver met de zin: “Met zo’n konijn als Kereltje kon hij wel bezig blijven.”

Vanaf groep 5/6 zijn teksten uit een ander boek van Marc ter Horst heel geschikt voor het thema Gi-ga-groen. Het boek Palmen op de Noordpool bevat vele teksten over klimaatverandering. De brief gericht aan steenkool, aardgas en aardolie op pagina 146 en 147 kun je gebruiken als start van een serie te lezen teksten over onze energiebronnen. Deze teksten leren leerlingen na te denken over de voor- en nadelen van de energiebronnen: de zon, de wind, water, biomassa, aardwarmte en kernenergie. Aangezien we meerdere teksten verbinden bieden we in deze lessenserie 4 sessies aan.

 Einddoelen zijn:  

• Ik weet wat we te danken hebben aan aardolie, aardgas en steenkool.
• Ik weet waarom we van de fossiele brandstoffen af moeten.
• Ik kan uitleggen waarom mijn energiebron een goede vervangende brandstof kan zijn.

In de eerste sessie praten en schrijven de leerlingen over wat de inhoud van de brief is en hoe de brief is opgebouwd. Het leesdoel: Ik kan vertellen en kort beschrijven wat er in de brief staat. In de tweede sessie gaat het er om dat de leerlingen kunnen uitleggen waarom we van steenkool, aardgas en aardolie af moeten en waaraan een alternatieve energiebron moet voldoen. Je kunt de leerlingen vragen en laten onderstrepen welke argumenten er in de tekst worden gegeven. Natuurlijk model je het eerste argument en laat je de leerlingen daarna samen zoeken. Ook wordt er iets gezegd over het feit dat het hebben van fossiele brandstoffen landen macht geeft. Waarom is dat? Laat leerlingen in de tekst het bewijs hiervoor zoeken.

In sessie 3 gaan de leerlingen aan de slag met de bedoelingen van de schrijver. Vragen zijn dan: waarom heeft de schrijver deze brief geschreven en wat beschrijft hij uitgebreid en wat kort. En wat vind jij als lezer? Heb je als leerling nog een aanvulling op deze brief? Laat de leerlingen ter afsluiting in hoeken aangeven wat zij vinden van de stelling: Steenkool, aardgas en aardolie hebben ons net zoveel rijkdom als problemen opgeleverd. Helemaal eens- beetje eens- beetje oneens-helemaal eens. En natuurlijk laten vertellen waarom zij dit vinden op basis van argumenten uit de tekst!

Je kunt de kennis van de leerlingen verder verdiepen door nog een vierde sessie toe te voegen met andere teksten over dit onderwerp.  Vanaf pagina 148 zijn teksten opgenomen over de verschillende energiebronnen. Deze teksten lenen zich heel goed voor de expertvorm. Je verdeelt de verschillende teksten over groepjes leerlingen. De leerlingen buigen zich over één energiebron. Ze maken een poster over de voor-en nadelen van de energiebron. Natuurlijk moeten zij deze mondeling toelichten. Daarna kan gekozen worden (verkiezing) wat de beste alternatieve energiebron zou kunnen zijn! Het is zo’n actueel thema, de betrokkenheid zal groot zijn!

Daarnaast zijn boeken van Bibi Dumon Tak aan te raden, zoals de gedichtenbundel: Ik wou dat ik een vogel was of de eik was hier. Beide prachtige boeken voor de middenbouw.

Meer informatie

Enthousiast geworden en wil je meer weten over Close Reading? Neem dan contact op met Karin Versloot of Ebelien Nieman. Of neem een kijkje in de onlangs verschenen praktijkboeken van Close Reading, verkrijgbaar via Uitgeverij Pica.