Close Reading sessie 1

Wat zegt de tekst?

Leesdoelen:

• Ik kan vertellen wat er aan het begin, in het midden en aan het eind van dit verhaal gebeurt.
• Ik kan uitleggen waarom Zebedeus een brief schrijft.

Start de les met het kort terughalen van wat Zebedeus tot nu toe op zijn reis heeft meegemaakt. Deel vervolgens de leesdoelen met de leerlingen.

Lees vervolgens het hoofdstuk ‘Een brief naar huis’ voor, op de laatste drie regels na. Zorg ervoor dat de leerlingen de tekst ook hebben en laat hen meelezen in hun hoofd en met hun vinger de regels aanwijzen. In de tekst van de leerlingen laat je de laatste drie regels van het hoofdstuk weg.

Geef de leerlingen na het lezen een moment om even over de tekst na te praten. Model daarna wat jij het begin van de tekst vindt, waarom en hoe jij dit fragment zou samenvatten. Gebruik hierbij een begin-midden-eindschema en bespreek met de leerlingen of zij het met jouw samenvatting eens zijn, of dat ze nog toevoegingen hebben of iets willen weglaten. Stel jouw samenvatting eventueel bij en laat de leerlingen de samenvatting overnemen in hun eigen schema.

Bepaal vervolgens samen met de leerlingen waar het eindstuk van de tekst start. Laat de leerlingen in tweetallen het midden en eind van dit verhaal samenvatten en deze samenvatting in hun schema verwerken. Vervolgens kunnen zij hun samenvatting vergelijken met een ander tweetal. Willen ze nog wat toevoegen of weglaten? Bespreek vervolgens het schema klassikaal na.

Stel daarna de tekstgerichte vraag: waarom schrijft Zebedeus een brief? Laat de leerlingen eerst voor zichzelf een antwoord bedenken en laat ze dit antwoord vervolgens bespreken met een medeleerling via de werkvorm Denken-delen-uitwisselen.

Close Reading sessie 2

Hoe wordt het in de tekst gezegd?

Leesdoelen:

• Ik kan uitleggen wat er bedoeld wordt met:
  • de toekomst is nog een blinde vlek;
  • hij kon dan ook niets zinnigs over ons lot zeggen;
  • het leven overkomt je;
  • gebeurtenissen voor willen zijn;
  • een verhaal om over naar huis te schrijven.
• Ik kan de voordelen en nadelen van op reis gaan, zoals Zebedeus die ervaart, uit de tekst halen en ik kan de plottwist in het verhaal aangeven.

Start deze sessie met een terugblik op sessie 1. Laat leerlingen hun schema er weer bij pakken en aan de hand van dit schema kort aan hun schoudermaatje vertellen waar de tekst over gaat. 

Bespreek vervolgens de leesdoelen. Als de leerlingen de betekenissen van de zinnen (uit het eerste leesdoel) goed begrijpen, zijn ze beter in staat om ook het tweede leesdoel van deze sessie te bereiken. 

Model hoe jij de betekenis van de zin ‘de toekomst is nog een blinde vlek voor hem’ achterhaalt. Arceer het bewijs voor de betekenis in de tekst. Bespreek ook de betekenis van de zin ‘hij kon dan ook niets zinnigs over ons lot zeggen’. 

Laat de leerlingen met behulp van de werkvorm Placemat eerst voor zichzelf noteren wat de betekenissen van de overige drie uitdrukkingen zouden kunnen zijn. Laat ze het bewijs daarvoor arceren in de tekst. Vervolgens bespreken ze met elkaar wat ze gevonden hebben en noteren ze in het midden van hun placemat hun gezamenlijke antwoorden. Bespreek dit kort na. Hebben de leerlingen in de gaten dat Zebedeus de figuurlijke uitdrukking ‘een verhaal om over naar huis te schrijven’ ook letterlijk neemt? 

Introduceer vervolgens een twee kolommenschema waarin de voor- en nadelen van op reis gaan, zoals Zebedeus deze ervaart, worden genoteerd. Model eerst zelf een fragment waarin jij toont hoe je bewijs vindt in de tekst. Noteer dit in de betreffende kolom in het schema. Laat de leerlingen vervolgens in tweetallen de tekst verder lezen, bewijzen arceren en noteren in het schema. Laat de leerlingen de voor- en nadelen met twee verschillende kleuren aangeven.  

Bespreek het schema na en constateer met de leerlingen dat Zebedeus het reizen eerst niet fijn vond en dat hij nu de vrijheid als iets heel fijns ervaart. Dit noem je een plottwist. Kunnen de leerlingen de plottwist in het verhaal markeren?

Close Reading sessie 3:

Wat is de diepere betekenis van de tekst?

Leesdoel:

• Ik kan uitleggen waarom Zebedeus zegt: “Vrijheid is veel.”

Blik terug op sessie 2 en de plottwist in het verhaal. Kunnen de leerlingen nog uitleggen wat dit is?

Deel het leesdoel en lees vervolgens de laatste drie regels van het hoofdstuk ‘Een brief naar huis’ voor en het volgende hoofdstuk: ‘Mari’. Zorg ervoor dat de leerlingen deze tekst ook hebben en actief meelezen. Bespreek met de leerlingen dat Mari ook voor- en nadelen van vrijheid ervaart. Jullie gaan deze in kaart brengen.

Model welk bewijs jij hiervoor in de tekst vindt, arceer dit en voeg het met een andere kleur toe in het schema van sessie 2. Laat de leerlingen in tweetallen meer voor- en nadelen zoeken in de tekst en het schema aanvullen. Ga vervolgens aan de hand van het schema met de leerlingen in gesprek over de overeenkomsten en verschillen tussen Zebedeus en Mari. Stel daarna de vraag waarom Zebedeus zegt: ‘Vrijheid is veel.’ En waarom zegt Mari dit? Ervaren de leerlingen dit zelf ook weleens?

Schrijf de volgende quotes op het bord:

• “Voorheen was geluk een verlangen.”
• “In de zevende hemel viel het geluk samen met het moment waarop hij gelukkig was.”
• “Zebedeus is een beer zonder bagage, niet gekweld door heimwee, maar ook niet door vertewee.”

Zet de werkvorm Binnenkring-buitenkring in om leerlingen over deze quotes met elkaar in gesprek te laten gaan. Laat na het bespreken van de eerste quote de leerlingen van de buitenkring een plek doorschuiven, waarna ze met hun nieuwe maatje de volgende quote bespreken. Herhaal dit voor de derde quote. Bespreek dit vervolgens klassikaal na.

Als afsluiting kun je de leerlingen de zin “Vrijheid is veel als …” zelf laten opschrijven en aanvullen vanuit hun eigen ervaringen. Als dit lastig is, kun je de leerlingen hier eerst in kleine groepjes over in gesprek laten gaan.