Taalonderwijs in groep 1 en 2

Jonge kind – Leestips van de maand juni 2025

Van woordenschat tot begrijpend luisteren en van gesprekken voeren tot taal in spel: het taalonderwijs in groep 1 en 2 bevat veel aspecten. De veelzijdigheid van het taalonderwijs in de onderbouw draagt bij aan een brede taalontwikkeling, maar hoe maak je dit concreet? Deze leestips helpen je op weg om taalonderwijs in groep 1 en 2 goed vorm te geven.

Elk aspect van het taalonderwijs is belangrijk om aandacht aan te besteden. Zo is woordenschat een belangrijke voorspeller voor het schoolsucces. Toch hebben kinderen uit achterstandssituaties bij de start van de basisschool al een veel kleinere woordenschat dan kinderen uit taalrijke omgevingen (Hart & Risley, 2003). Ook begrijpend luisteren is een belangrijke voorwaarde voor de ontwikkeling van taal- en leesvaardigheid. Begrijpend luisteren in groep 1 en 2 voorspelt het leesbegrip in groep 4 en 5 (Lepola et al., 2016). Het voeren van goede gesprekken met kinderen van hoge (taal)kwaliteit en kinderen met elkaar te laten spreken (en te spelen) is de sleutel tot (taal)succes (Strik & Schoemaker, 2018).

“Dieper graven – verder springen – blijvend resultaat. Samen gaan we voor een stevige basis in de vroege kinderjaren.”

• Betekenisvol en functioneel taalonderwijs in groep 1-2

  Deze nieuwe leidraad van het NRO ondersteunt scholen, leraren, team- en schoolleiders om hun taalonderwijs in groep 1-2 op een betekenisvolle en functionele manier vorm te geven. Op die manier kunnen kleuters, aansluitend bij hun leefwereld, goed leren spreken en luisteren en de basis leggen voor lezen en schrijven. 

  De kennis in deze leidraad is gebaseerd op internationale wetenschappelijke literatuur. Op basis van deze literatuur zijn er zes didactische aanbevelingen uitgewerkt:

  1. Maak het taalonderwijs betekenisvol en functioneel
  2. Grijp elke kans op taalbevordering
  3. Bevorder rijke taalproductie van leerlingen
  4. Ondersteun risicoleerlingen adequaat
  5. Betrek de thuisomgeving van leerlingen bij hun taalontwikkeling
  6. Zorg voor de voorwaarden op schoolniveau

  Bij alle aanbevelingen staan concrete materialen en activiteiten vermeld, zoals checklists en werkvormen om individueel of met (een deel van) het schoolteam uit te voeren.

• Effectieve manieren voor het taalonderwijs in groep 2

  Wat zijn effectieve manieren om goed taalonderwijs te geven in groep 2, zodat kinderen goed voorbereid instromen in groep 3?
  Mondeling taalgebruik vormt de basis voor verdere (taal)ontwikkeling. Leraren kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van taalgebruik door kinderen gesprekken te laten voeren binnen voor hen betekenisvolle activiteiten. Kinderen die bijvoorbeeld ‘in een winkel’ spelen, gebruiken de taal die past bij het aanprijzen en het verkopen van producten. In dit antwoord van de Kennisrotonde van het NRO lees je welke effectieve manieren er zijn om goed taalonderwijs in groep 2 te geven.

• Taal in spel

  Op deze site vind je een praktische aanpak voor peuter- en kleutergroepen om tijdens doen-alsof-spel te werken aan zowel spel- als taalontwikkeling. Aan de hand van tien kernelementen, ondersteund door filmfragmenten en kijkvragen, kun je heel concreet werken aan de taal-, denk- en spelontwikkeling van jonge kinderen. 

• Beïnvloedt schermgebruik de taalontwikkeling van kleuters?

  De Vlaamse VRT-serie ‘Factcheckers’ onderzocht of schermgebruik de taalontwikkeling van kleuters beïnvloedt. Leren kinderen woorden via een kinderapp op de iPad of leren ze meer van rijke interactie in een betekenisvolle context?
  Het is klein experiment, maar de factcheckers halen alles uit de kast. En niet erg verrassend: de kleuters leerden veel meer woorden in een betekenisvolle context met rijke interactie!  

• Taal in de kleuterklas

  Hoe kun je kwalitatief en inspirerend taalonderwijs verzorgen? De praktijktips van deze Vlaamse website zijn gebaseerd op resultaten van internationaal wetenschappelijk onderzoek. De tips kregen meer aandacht in deze gids wanneer bleek dat Vlaamse kleuterleraren de praktijken minder vaak uitvoeren, wanneer de kwaliteit van de uitvoering niet optimaal is, of wanneer leraren zichzelf minder competent inschatten.

Bekijk onze eerdere leestips

Onze eerdere leestips zijn een mooie aanvulling op de leestips van deze maand.

• In de leestips van september 2024 stond de kracht van voorlezen centraal
• In mei 2023 gingen de leestips over mondelinge taalontwikkeling bij jonge kinderen

Bronnen:

• Hart, B., & Risley, T. R. (2003). The early catastrophe. The 30 million word gap. The American Educator, 27(1), 4–9. https://eric.ed.gov/?id=EJ672461

• Lepola, J., Lynch, J., Kiuru, N., Laakkonen, E., & Niemi, P. (2016). Early oral language comprehension, task orientation, and foundational reading skills as predictors of grade 3 reading comprehension. Reading Research Quarterly, 51(4), 373-390. https://doi.org/10.1002/rrq.145

• Strik, A. & Schoemaker, J. (2018). Interactievaardigheden. Een kindvolgende benadering. BSL.