Scholengroep GelderVeste investeert in effectief rekenonderwijs

Verbetertraject ‘Rekenkracht!’: samenwerken aan betere rekenresultaten

Binnen Scholengroep GelderVeste, een stichting voor basisonderwijs in de Achterhoek, wordt al ruim een jaar lang – onder begeleiding van Expertis Onderwijsadviseurs – intensief gewerkt aan de verbetering van het rekenonderwijs. Scholen ontwikkelden rekenverbeterplannen, leraren kregen lesbezoeken en rekencoördinatoren en EDI-coaches zijn opgeleid. “Het is hard werken, maar de kwaliteit gaat omhoog. Dat is win-win voor iedereen.”

Het begon allemaal met een analyse van het rekenonderwijs op de vijftien basisscholen van GelderVeste. Paulien Boenink, tot voor kort beleidsadviseur Onderwijs & kwaliteit bij de scholengroep, vertelt: “In 2022 zagen we dat de rekenresultaten bij de eindtoets in groep 8 achterbleven op een aantal scholen. We kijken altijd naar het streefniveau 1S: hoeveel leerlingen halen dat referentieniveau? Toen bleek dat er écht wat nodig was. Dit was voor ons een belangrijke aanleiding om na te denken over de vraag: hoe kunnen we ons rekenonderwijs versterken?”

Stichtingsbreed verbetertraject

In een eerdere samenwerking met Expertis – rondom de verbetering van het taalonderwijs – had GelderVeste ervaren hoe effectief het is om een stichtingsbreed verbetertraject op te zetten. Daarin doen zoveel mogelijk scholen mee en wordt in samenhang en op verschillende terreinen van het rekenonderwijs gewerkt aan verbetering.

Liesbeth Nap is bestuurder bij GelderVeste en zij merkt dat veel collega’s zo’n aanpak ook prettig vinden: “Toen we begonnen met de verbetering van ons rekenonderwijs waren we ook onze strategische koers aan het herontwikkelen. We ontdekten in dat proces dat mensen er behoefte aan hebben om met en van elkaar te leren. Niet alleen binnen de scholen, maar ook over de scholen heen. De opzet van een stichtingsbreed traject maakt dat mogelijk.”

Drie lijnen

Allereerst werden daarom twee bovenschoolse rekenwerkgroepen samengesteld, met daarin afgevaardigden van alle scholen van GelderVeste. De eerste werkgroep – waar zeven scholen onder vallen – bracht in schooljaar 2022-2023, onder begeleiding en met de inhoudelijke ondersteuning van Expertis, in kaart hoe het er nu precies voor stond met het rekenonderwijs op de betreffende scholen. De tweede werkgroep deed dat in 2023-2024.

Met de werkgroepen werd de richting van het rekenverbetertraject – ‘Rekenkracht!’ genoemd – bepaald. Besloten werd dat het traject zich langs drie lijnen zou voltrekken:

1. Alle scholen ontwikkelen een rekenverbeterplan. Naar aanleiding van dat plan vinden inhoudelijke teambijeenkomsten plaats en krijgen leraren lesbezoeken, gevolgd door feedbackgesprekken.
2. Van alle scholen wordt minimaal één collega opgeleid tot rekenspecialist.
3. Van alle scholen wordt minimaal één collega opgeleid tot EDI-coach.

Ook werd besloten dit grondige traject gefaseerd aan te pakken: in schooljaar 2023-2024 startten de eerste zeven scholen, de overige scholen gaan dit schooljaar aan de slag.

Studiedag: wat werkt in het rekenonderwijs?

De aftrap van ‘Rekenkracht!’ vond plaats met álle scholen. De jaarlijkse stichtingsbrede studiedag stond geheel in het teken van de vraag ‘Wat werkt in het rekenonderwijs?’ en werd inhoudelijk grotendeels verzorgd door Expertis. Alle medewerkers leerden – in lezingen en praktische workshops – over effectief rekenonderwijs en (wetenschappelijk onderbouwde) interventies om het rekenonderwijs te versterken.

Iris Diesfeldt – leraar van groep 7/8 en rekenspecialist op basisschool De Rank in Toldijk – was erbij: “Bij ons op school hebben we het nog steeds over die studiedag. Als we iets horen of lezen over effectief rekenonderwijs, zeggen we regelmatig tegen elkaar: oh ja, dat kwam ook aan bod tijdens die lezing of bespraken we tijdens die workshop. Het was interessant en prettig om meer over achterliggende theorieën en onderzoeken te horen. We weten nu waaróm we voor een bepaalde aanpak kiezen: niet omdat het leuk is, maar omdat we weten dat die werkt en dus zinvol is.”

“We weten nu waaróm we voor een bepaalde aanpak kiezen: omdat die werkt en dus zinvol is”

Rekenverbeterplannen

Na de studiedag ontwikkelden de eerste zeven scholen een eigen rekenverbeterplan. Luuc Willering, onderwijsadviseur bij Expertis, begeleidde hen daarbij. Hij vertelt: “Hiervoor hebben de scholen gebruikgemaakt van een format, dat door Expertis is ontwikkeld. Met dit format kun je het rekenonderwijs van verschillende kanten aanschouwen. Je kijkt niet alleen naar de resultaten, maar ook naar de inrichting van de school, de materialen, de methode, de rol van de schoolleiding enzovoort. Je kunt het zien als een ‘denkformat’, dat helpt om de goede vragen over het rekenonderwijs te stellen. En dat helpt weer om speerpunten te formuleren, waar de scholen mee aan de slag gaan.”

Op elke school vonden vervolgens teambijeenkomsten plaats, waarin de eigen speerpunten inhoudelijk werden uitgediept. “Deze bijeenkomsten sloten dus helemaal aan bij wat er nodig was op de betreffende school,” vertelt beleidsadviseur Paulien. “Op de ene school ging het bijvoorbeeld over de doorgaande leerlijn, op de andere over analyses maken.”

“De teambijeenkomsten sloten helemaal aan bij wat er nodig was op de betreffende school”

Luuc Willering

Opleidingen

Parallel hieraan volgde van elke school tenminste één collega de Opleiding Rekenspecialist (van tien bijeenkomsten) en tenminste één collega de Opleiding EDI-coach (van zes bijeenkomsten), die Expertis in company verzorgde.

Iris was een van de twintig deelnemers aan de Opleiding Rekenspecialist. “Het was echt zinvol,” reageert ze. “Ik ben nu betrokken bij het rekenonderwijs in alle groepen en kan collega’s tips geven en aansturen. Dat is best een verantwoordelijkheid, maar ik vind het heel interessant om te doen. Ik kan de kennis die ik heb opgedaan schoolbreed inzetten en actief bezig zijn met de ontwikkeling van de school. Dit heeft er zelfs voor gezorgd dat ik mijn drive voor het werken in het onderwijs weer heb teruggevonden.”

“Dit heeft ervoor gezorgd dat ik mijn drive voor het onderwijs heb teruggevonden”

EDI-coach

Teamleider Lindsy Böcker-van Aken van CBS De Haven in Doetinchem volgde de Opleiding EDI-coach. Lees hier haar verhaal.

“Alle rekenspecialisten gaan regelmatig samenkomen. Om kennis te onderhouden, maar ook om ervaringen uit te wisselen”

Terugkijkend

Binnen GelderVeste kijkt men hoe dan ook goed terug op het traject tot nu toe. Paulien: “Ik hoor vooral positieve geluiden op de scholen. Iedereen is enthousiast om hiermee verder te gaan.”

“Wat heel helpend is geweest, is dat Luuc flexibel was en maatwerk leverde op de scholen, die allemaal heel verschillend zijn,” voegt ze toe. “En dat collega’s goed weten dat ze niet worden beoordeeld op ‘waar ze staan op de ladder’. Iedereen weet: we zijn aan het leren, we zijn in ontwikkeling. Dat neemt overigens niet weg dat de lat hoog ligt. Dat was bijvoorbeeld zo tijdens de opleidingen; er was een hoge standaard, waardoor het hard werken was. Maar dat verbetert de kwaliteit op de scholen, dat is win-win voor iedereen.”

Iris ziet dat er op haar school daadwerkelijk veranderingen zijn doorgevoerd: “Ook al hebben we nog een hele weg te gaan, het is mooi om te zien dat we in een paar maanden tijd al zo veel hebben kunnen verbeteren. Vooral in de bovenbouw liepen wij er tegenaan dat kinderen de basisbewerkingen te weinig geautomatiseerd hebben. We zetten nu Rekensprint in en automatiseren in ieder geval drie keer op een dag vijf minuten, in diverse werkvormen en in verschillende domeinen. We zetten bovendien retrieval practice in: een week later komen we er nog eens op terug, op een andere manier. Het is fijn om te weten dat we aan iets begonnen zijn wat zinvol is. We weten dat we de goede stappen zetten.”

Makkelijker en beter lesgeven

Bestuurder Liesbeth ziet nog een ander waardevol effect van het traject: “Ook al was het aanpoten, ik zie dat voor veel collega’s het werk leuker is geworden. Er wordt ook meer en inhoudelijk anders over het werk gesproken.” 

Dat is overigens goed te verklaren, vindt zij: “Dit traject gaat echt over het vak van leraren. Zij krijgen handvatten en verdiepende kennis, en dat maakt dat ze makkelijker en beter lesgeven. Dit vergroot hun zelfverzekerdheid, en dat maakt het werk leuker. Uiteindelijk betaalt zich dat ook terug in het leerrendement van de kinderen. Als dat slaagt, geeft dat veel energie.”

“Dit traject gaat echt over het vak van leraren”