De kracht van buitenspelen

Jonge kind – Leestips van de maand april 2024

Kinderen spelen steeds minder buiten en bewegen steeds minder. Al tien jaar lang is er sprake van bewegingsarmoede onder kinderen (Verian, 2024). Dat is zorgelijk, gezien de negatieve invloed daarvan op het welzijn van kinderen. Recent trok Jantje Beton, de organisatie die zich inzet voor jeugdvoorzieningen in Nederland, aan de bel: “Niet buitenspelen zorgt voor ernstige fysieke en mentale klachten onder kinderen, zoals overgewicht, slechtziendheid, depressie en slapeloosheid. Als het zo doorgaat, verliezen we een hele generatie aan ‘binnenzitten’” (bron: Jantje Beton en RTV Utrecht).

Door: Kyra Laarveld-Wolbers, Jonge kind-specialist

Veelzijdig bewegen stimuleert bovendien de motorische ontwikkeling en ondersteunt de ontwikkeling van de hersenen en daarmee het leren (Mieras, 2018). Met elkaar buitenspelen doet bovendien een beroep op veel cognitieve functies, met name executieve functies, zoals probleemoplossend vermogen, taakinitiatie en impulscontrole. Deze functies dragen bij aan een belangrijk onderwijsdoel: de ontwikkeling van zelfsturing (Best, 2010; Mieras, 2018).

Daarom besteden we in deze lees- én kijktips specifiek aandacht aan buitenspel.

“Dieper graven – verder springen – blijvend resultaat. Samen gaan we voor een stevige basis in de vroege kinderjaren.”

• Buitenspelen staat onder druk!

  Een uitzending van het tv-programma Pointer stond onlangs (maart 2024) in het teken van buitenspelen. De programmamakers onderzochten hoe het ervoor staat met de grootte van misschien wel de belangrijkste buitenspeelplek voor kinderen: het schoolplein. Hoe hard zijn de normen die de buitenspeelruimte voor kinderen moeten waarborgen in het gevecht om de grond? Ook gingen ze langs in Emmeloord en Den Haag, waar speelruimte het aflegt tegen woningbouw.

• Buitenspelen als bewegingsonderwijs

  Om de bewegingsarmoede te bestrijden, is het vanaf dit schooljaar wettelijk verplicht om twee lessen bewegingsonderwijs te geven (Wet op het primair onderwijs, artikel 9, lid 2a). Dit betekent dat alle leerlingen minimaal twee afzonderlijke lessen van minimaal dertig minuten en in totaal negentig minuten bewegingsonderwijs moeten krijgen onder leiding van een vakleraar of bevoegde groepsleraar. In het artikel Buitenspelen als bewegingsonderwijs worden de kansen van een verplichte tweede gymles belicht.

• Executieve functies

  Hoewel de relatie tussen buitenspelen en executieve functies bij kleuters zeker nog verder onderzoek verdient, zijn er toch al enkele aanwijzingen te vinden voor het belang van vrije tijd buiten – ook voor de denkontwikkeling. Tijd en ook ruimte om buiten te spelen horen bij goed kleuteronderwijs en moeten volop worden gewaardeerd. Lees in het blog ‘Gewoon’ buiten spelen: buitengewoon voor de executieve functies? meer over onderzoeken die recent zijn gedaan.

• De kracht van buitenspelen

  In het blog De kracht van buitenspelen wordt Jeroen van Dingenen geïnterviewd. Jeroen is docent en speltherapeut. Hij verzorgt onder andere de minor spel bij Fontys Hogescholen en is meerdere keren op studiereis geweest in Denemarken, waar hij steeds geïnspireerd van terugkwam. In de Scandinavische landen wordt de kracht van buitenspelen meer benut dan in Nederland en daar kunnen we dus van leren. In het blog lees je vijf tips om het buitenspel meer kracht te geven.

• Slecht weer bestaat niet!

  In vergelijking met 2013 is het aantal kinderen dat elke dag buitenspeelt in de buurt gedaald van 20 naar 14 procent. Van de 1,2 miljoen kinderen op de basisschool zijn er dus meer dan 1 miljoen kinderen die niet meer dagelijks buitenspelen. Dat is veel. Ook geven een op de drie kinderen aan dat ze wel graag meer buiten zouden willen spelen. In dit blog, geschreven door onze collega Ruth Heuvelman, lees je meer over het belang van buitenspelen én over hoe de kansen van een buitenspeelomgeving beter benut kunnen worden.

Literatuurlijst

Best, J. R. (2010). Effects of physical activity on children’s executive function: Contributions of experimental research on aerobic exercise. Developmental review, 30(4), 331-351.

Mieras, M. (2018). Buitentijd=leertijd. Literatuurstudie. Jantje Beton en IVN.

Verian. (2024, 25 maart). Onderzoek buitenspelen 2024. Een onderzoek onder ouders en kinderen. Geraadpleegd op 11 april 2024, van https://jantjebeton.nl/media/pages/medialibrary/8fff6f2d1a-1712060905/rapport-buitenspelen-kinderen-jantje-beton-2024.pdf