Differentiëren – omgaan met verschillen

In een klas met leerlingen zijn verschillen tussen leerlingen merkbaar (Van Der Vegt et al., 2019). Van verschillen in tijd of ondersteuning die een leerling nodig heeft om de nieuwe kennis te begrijpen tot aan de leerling die meer uitdaging kan gebruiken. Als leraar wil je rekening houden met verschillen tussen leerlingen. Het vraagt kennis en vaardigheden het onderwijs zo te organiseren dat leerlingen ondersteund kunnen worden in hun onderwijsbehoeften. Expertis adviseert en ondersteunt scholen in het primair én voortgezet onderwijs over hoe je differentiëren aanpakt in de klas en passend onderwijs biedt aan alle leerlingen.

Differentiëren: een complexe vaardigheid

Carol Ann Tomlinson omschrijft differentiëren als een onderwijsbenadering waarbij leraren proactief aanpassingen doen in hun onderwijs om tegemoet te komen aan de onderwijsbehoeften van hun leerlingen. Deze aanpassingen kunnen bedoeld zijn voor de hele klas, enkele leerlingen of een klein groepje. Het doel is om de leermogelijkheden van alle leerlingen in de klas te vergroten (Tomlinson, 2017).

Differentiatie wordt gezien als een complexe vaardigheid. Differentiatie speelt zich niet alleen af tijdens de lessen, maar vindt ook plaats in momenten buiten de les (Keuning & Van Geel, 2021). Dat maakt dat differentiëren niet eenduidig samen te vatten is in enkele vaardigheden die je als leraar moet beheersen.

Start met het team

Als we bij jou op school aan de slag gaan met differentiëren, is het van belang dat er kennis uitgewisseld wordt over deze complexe vaardigheden. Het is van belang dat teamleden met elkaar spreken over de vaardigheden en gezamenlijk kennis opbouwen. Hierbij maken we gebruik van relevante artikelen en theorie gebaseerd op de meest recente inzichten uit de wetenschap. We kijken naar de schoolpopulatie en onderzoeken wat die vraagt van het team.

Het vervolg bepalen we in overleg. Wat is nodig en waar kunnen we als leraren onszelf in verbeteren? Hieronder een overzicht van mogelijkheden:

• Het geven van effectieve (basis)instructies;

• Het voorbereiden van lessen;
• Het formuleren van ambitieuze doelen en deze ook monitoren.
• Het volgen van leerlingen op basis van toetsen, observaties en leerlingwerk, en deze data ook kunnen analyseren om het onderwijs erop aan te passen.
• Het vergroten van de kennis van de leerlijnen van de basisvakken om beredeneerde keuzes te kunnen maken voor de verschillende niveaus in de groep.
• Het maken van een koppeling tussen aanbod en de benodigde instructie en verwerking.
• Het realiseren van een goed klassenmanagement waardoor tijd wordt gecreëerd om leerlingen extra te begeleiden.
• Het reflecteren op de zorgstructuur  en bepalen wat nog nodig is hierin.
• Formatief handelen.
• Ondersteuning bieden aan meer- en hoogbegaafde leerlingen (cognitief sterke leerlingen).

Cognitief sterke leerlingen

Cognitief sterke leerlingen zijn leerlingen met kenmerken van begaafdheid, zoals een snel denkvermogen en complex kunnen denken (Bakx, Van Gerven & Weterings-Helmons, 2021). Expertis Onderwijsadviseurs biedt uitgebreide dienstverlening specifiek gericht op hoe je passend onderwijs kunt bieden aan cognitief sterke leerlingen. Lees hier meer over ons aanbod rondom cognitief sterke leerlingen.

Meer informatie?

Geïnteresseerd in onze werkwijze? Neem dan contact op met Sherrill Woldberg (primair onderwijs), Koen Groenleer (voortgezet onderwijs) of Chester Vacquier (voortgezet onderwijs)

Literatuurlijst

Bakx, A., Van Gerven, E. & Weterings-Helmons, A. (2021). Hoe dan?! Pakkend onderwijs voor begaafde leerlingen. Uitgeverij PICA.

Keuning, T. & Van Geel, M. (2021). Differentiatievaardigheden ontwikkelen. JSW, januari 2021.

Tomlinson, C.A. (2017). How to differentiate instruction in academically diverse classrooms? ASCD Arlington.

Van Der Vegt, A. L., van, Kieft, M., Bekkers, H., & Oberon. (2019). Differentiatie in de klas: wat werkt? Kennisrotonde.