Close Reading: een verdiepende manier van begrijpend lezen waarbij de inhoud van een complexe tekst centraal staat en kinderen op een actieve manier aan de slag gaan met de tekst. Herlezen, aantekeningen maken, samenvatten, monitoren, samenwerken, redeneren, discussiëren, en reflecteren zijn belangrijke vaardigheden die hierbij centraal staan.
Een voorbeeld:
Bij Close Reading wordt de tekst in drie keer gelezen. Elke keer wordt met de leerlingen een stap verder gegaan. Kinderen van groep 8 van OBS de Kolibrie in Winterswijk zijn aan de slag gegaan met Close Reading. Hiervoor hebben ze de volgende tekst gebruikt: In de (juiste) houding (uit: Het wonder van jou en je biljoenen bewoners, Jan Paul Schutten, 2015).
Na de eerste keer lezen is de grote lijn van de tekst duidelijk voor de kinderen en weten ze waarom deze tekst deze titel heeft. De tweede keer zoomen ze in op details en krijgen ze de volgende opdracht: Teken (schematisch) de route van het voedsel door je lichaam totdat het weer naar buiten komt. Deze informatie kunnen ze uit de tekst halen, maar daarvoor moeten ze de tekst wel heel precies lezen.
En zie hier wat een verschillend en rijk resultaat:
Er is ruimte voor discussie: wat betekenen de verschillende kleurtjes in jouw tekening? Hoe ben je achter de volgorde van de organen gekomen? Welke bewijzen heb je daarvoor in de tekst? Ook wordt de tweede keer gericht gekeken naar moeilijke woorden en naar de opbouw van de tekst.
Nu we de tekst wat beter begrijpen zijn we ook nieuwsgierig naar de titel: waarom staat het woord ‘juiste’ tussen haakjes? De kinderen lezen de tekst de derde keer op dieper niveau: ze moeten gaan afleiden, tussen de regels gaan lezen. Ze verdiepen zich in de bedoeling van de schrijver: waarom zou hij voor deze titel gekozen hebben? Wat zou hij bedoelen met de haakjes? De discussie die volgt, vindt plaats op basis van informatie uit de tekst. Waar baseer je dit op, wat staat er in de tekst dat jij dit nu denkt? Welk stukje van de tekst ondersteunt jouw mening? Oftewel leerlingen speuren als detectives naar bewijs in de tekst.
Dit voorbeeld laat een aantal belangrijke elementen van Close Reading zien:
In Amerika zien we goede resultaten bij scholen die werken volgens de aanpak van Close Reading (ontwikkeld door D. Fisher en N. Frey). In Nederland zijn de eerste ervaringen veelbelovend en zien we ook veel enthousiasme bij de kinderen.
U stelt de scholing voor uw team zelf samen op basis van onderstaande modules. Voor een duurzaam resultaat en een goede verbinding met de dagelijkse praktijk in de klas, vult u de gekozen leergang aan met klassen-bezoeken en feedbackgesprekken voor uw team. Modules kunnen zowel als teambijeenkomst worden afgenomen als ook voor een bepaalde bouw. Een inspirerende Close Reading bijeenkomst voor uw bestuur, school of organisatie behoort ook tot de mogelijkheden.
Module 1: Close Reading: de kennismaking
Tijdens deze bijeenkomst maakt u kennis met de aanpak Close Reading binnen het onderwijs in begrijpend luisteren en lezen. Close Reading, ofwel ‘Verdiepend lezen’ is een aanpak waarbij de tekst centraal staat en de leerling leert om moeite te doen voor de tekst. Herhaald lezen is hierbij een belangrijk kenmerk.
Module 2: Close Reading en de kracht van instructie
Bij deze bijeenkomst wordt stilgestaan bij het belang van een goed instructiemodel. U maakt kennis met het GRRIM-model, wat staat voor het ‘Gradual Release of Responsibility Model’ (Fisher). Dit model gaat uit van een leerkracht die als model fungeert, waarna er ook ruimte is voor de leerlingen om samen met de leerkracht te oefenen en als leerlingen ook onderling met elkaar. Pas daarna wordt de stap naar zelfstandig handelen gemaakt.
Module 3: Tekstgerichte vragen binnen Close Reading
Bij Close Reading is het van belang dat kinderen met elkaar praten en nadenken over de inhoud van de tekst. Hierbij is het herhaald lezen van belang, omdat leerlingen zo in verschillende fasen steeds meer tot dieper tekstbegrip zullen komen: verbanden kunnen leggen en afleidingen maken bij de tekst. Welke vragen stel je dan aan de kinderen? Hoe zorg je voor een opbouw van de vragen? Welke vragen model je als leerkracht en waar laat je kinderen samen praten en nadenken? Tijdens deze bijeenkomst krijgt u hier een antwoord op.
Module 4: Selectie en analyse van complexe teksten
Op veel scholen wordt er in de onderbouw middels prentenboeken aandacht gegeven aan begrijpend luisteren en in de midden/bovenbouw is er vaak een methode aanwezig voor het begrijpend lezen. Hoe zorg je nu dat je geschikte (prenten)boeken selecteert voor de lessen waarbij je Close Reading inzet? Wanneer je eens andere teksten wilt gebruiken dan de aanwezige methode, wat voor een soort teksten kun je dan inzetten en op welke criteria moet er worden gelet? Er wordt stilgestaan bij welke tekstkenmerken belangrijk zijn bij het selecteren boeken en teksten.
Module 5: Differentiëren binnen Close Reading
Binnen het passend onderwijs is het van belang om een aanpak neer te zetten waarbij álle leerlingen kunnen profiteren van het geboden onderwijs. Goed kunnen begrijpend lezen is een onmisbare vaardigheid en het is dus van groot belang dat er naast een stevige basis ook mogelijkheden zijn om tegemoet te komen aan zowel sterke lezers als risicolezers.
Module 6: Aantekeningen maken en Close Reading!
Lezen met de pen: dat is het beeld van hoe een kritische lezer eruitziet. Het belang van het maken van aantekeningen bij het lezen van teksten komt naar voren. Daarnaast krijgt u inzicht in een mogelijke opbouw in het maken van aantekeningen, zodat leerlingen hier van jongs af aan vertrouwd mee raken. Ook in de onderbouw kunnen leerlingen met behulp van picto’s al aangeven welke delen van een prentenboek belangrijk, mooi of onduidelijk zijn. Zaken kunnen in schema’s worden samengevat, om zo overzicht te krijgen. Dit alles komt samen tijdens deze bijeenkomst.
Module 7: Effectief discussiëren met kinderen over de tekst
Als leerling samen met andere leerlingen praten en denken over de tekst is van groot belang en heel kenmerkend voor Close Reading. Door o.a. samen te beredeneren, beschrijven, concluderen, vergelijken en te discussiëren worden hogere denkvaardigheden aangesproken: het metacognitief handelen.
Module 8: Close Looking binnen Close Reading!
Close Looking is een variant van Close Reading waarbij illustraties, maar ook tabellen, schema’s en diagrammen centraal staan. Illustraties en visuele schema’s zijn ter ondersteuning van een tekst of
hebben een toegevoegde waarde met betrekking tot sfeer en details. Soms vertellen illustraties een eigen verhaal, vol onverwachte verrassingen en inzichten of geven schema’s nog aanvullende
waardevolle informatie. Met behulp van een aantal gerichte vragen kan kijken en genieten zich verdiepen tot zien en begrijpen.
Experts Onderwijsadviseurs
Expertis heeft een verdiepende leergang ontwikkeld waarin u meer achtergrondkennis krijgt over alle elementen van Close Reading en handvatten krijgt om Close Reading in te zetten in de school. Ook besteden we aandacht aan hoe u uw team kan ondersteunen bij de invoering van Close Reading.
Dr. Kees Vernooy
Dr. Kees Vernooy is Lector-emeritus Effectief taal- en leesonderwijs en autoriteit op het gebied van lees- en taalonderwijs. Naast zijn lectoraat aan de Hogeschool Edith Stein is hij verbonden aan Expertis Onderwijsadviseurs.
Dr. Kees Vernooy is een veelgevraagd spreker en auteur van diverse boeken, zoals o.a. ‘Elk kind een lezer. Preventie van leesmoeilijkheden door effectief onderwijs’ en ‘Opbrengstgericht werken: Vlot en Vloeiend lezen. Werkboek voor pabostudenten’.
|
Neem contact op met Dortie Mijs of Marieke van Logchem
Duurzame schoolontwikkeling / Onderwijskundig leiderschap / Taal / lezen /
Meer informatieLeren leren / Pedagogisch-didactisch handelen / Taal / lezen /
Meer informatie