Werken aan een goede leesvaardigheid in het VO

Zorgelijke staat van het leesonderwijs en de gevolgen daarvan

De dalende leesvaardigheid van Nederlandse leerlingen is niet alleen zichtbaar in het basisonderwijs, ook in het voortgezet onderwijs ervaren leerlingen problemen met lezen. Zo weten we dat 24% van de 15-jarigen moeite heeft om (complexe) teksten te lezen en begrijpen (Gubbels et al., 2019). Ook komen leerlingen maar weinig in aanraking met uitdagende, langere teksten. 

Het geconcentreerd en diep kunnen lezen staat onder druk, met als gevolg dat leerlingen met een te lage leesvaardigheid het voortgezet onderwijs verlaten. Ze zijn potentieel laaggeletterd, en dat kunnen we ons in de huidige maatschappij niet veroorloven. In de samenleving sta je feitelijk gezien buitenspel wanneer je laaggeletterd bent. Het niet vloeiend kunnen lezen én begrijpen van teksten, zorgt voor verschillende problemen:

• Problemen op school, tijdens de studie of op werkgebied;
• Problemen op privé en sociaal gebied, zoals schaamte of betalingsachterstanden;
• Minder kansen op studiegebied en op de arbeidsmarkt wegens de lage leesvaardigheid;
• Minder ontwikkeling op het gebied van woordenschat, taal- en kennisontwikkeling;
• Minder zelfvertrouwen en een lager zelfbeeld t.o.v. leeftijdsgenoten die wel kunnen lezen.

Waarom goed lezen ertoe doet

Lezen staat aan de basis van leren, studeren en werken. Door te lezen kun je kennis tot je nemen. Wanneer je niet (goed genoeg) kunt lezen, zal het leren bij vrijwel alle vakgebieden binnen het voortgezet onderwijs moeizaam verlopen. Zo kunnen leerlingen problemen ervaren met het leestempo dat wordt verwacht, en merken dat zij meer tijd nodig hebben om een pagina uit een lesboek te bestuderen. Structureel een lager leestempo ervaren dan leeftijdsgenoten zorgt voor frustratie, maar betekent ook dat leerlingen cognitief meer inspanning moeten leveren om de tekst technisch door te nemen. Wanneer je gedurende de schooldag bij elk vak veel leest, kost dat deze leerlingen dus veel inspanning, zonder dat zij zich goed op de inhoud van deze teksten kunnen richten. Want om een tekst goed te begrijpen, is een vloeiende leesvaardigheid nodig. Daarnaast moet een leerling beschikken over voldoende woordenschat en achtergrondkennis, om de inhoud van een tekst te begrijpen. Middelbare scholieren ervaren hier moeite mee.

Samen met Expertis aan de slag

Leerlingen hebben er geen baat bij als het lezen dan maar zoveel mogelijk wordt vermeden, teksten in lesboeken te versimpelen of deels voor te lezen. Uiteindelijk is tekstbegrip nodig om je schoolboeken te kunnen lezen én is het nodig om na de middelbare school een geletterde toekomst tegemoet te gaan. Dat betekent dat het tij gekeerd moet worden. Expertis Onderwijsadviseurs doet dit graag samen met scholen en schoolteams. Onze expertise in het voortgezet onderwijs op het gebied van effectief leesonderwijs én onze kennis over didactiek, maken samen dat doelgericht aan het lezen kan worden gewerkt. Doelen om aan te werken, kunnen zijn:

• Meer gezamenlijke leeskilometers bij alle schoolvakken;
• Zicht op (het uitbouwen van) de technische leesvaardigheid;
• Weten hoe je leerlingen met een leesachterstand optimaal begeleidt;
• Bewustzijn van het belang van kwalitatief goede teksten;
• Kennis over zaken die het begrip van teksten beïnvloeden;
• Kansen zien om de leesvaardigheid te verbeteren;
• Weten hoe je leerlingen optimaal ondersteunt bij…
  • Het verwerven van kennis bij alle schoolvakken;
  • Het onthouden van de opgedane kennis;
  • Het leren en studerend lezen.

Luistertip!

Beluister de podcast van researchED Nederland waarin onderwijsadviseur Manon Biemans wordt geïnterviewd over lezen in het voortgezet onderwijs: “Leesvaardigheid en tekstbegrip in het voortgezet onderwijs gaan verder dan het vak Nederlands”.

Modules en aanbod op maat

Expertis heeft modules ontwikkeld om samen met teams aan de slag te gaan met het leesonderwijs in het voortgezet onderwijs. Hierbij word je meegenomen in het belang van lezen, de staat van de leesvaardigheid van leerlingen in het voortgezet onderwijs en leer je zowel rondom het vloeiend lezen (technisch lezen) als het lezen met begrip (begrijpend lezen) hoe in samenhang met alle vakken, gewerkt kan worden aan het verbeteren van de leesvaardigheid. Bekijk ons aanbod voor een aanpak vanuit Close Reading als je direct aan de slag wilt met leesbegrip in het VO. Wil je op school (eerst) aan de slag rondom het technisch lezen en een koppeling maken met begrip, is dit aanbod wellicht geschikt voor jullie team.

• Module 1: alle leerlingen een vloeiende lezer.
• Module 2: werken aan het begrijpen van teksten.
• Module 3: werken aan (diep) lezen, schrijven en leren.

Naast de drie modules, bieden wij altijd begeleiding op maat. We werken graag duurzaam samen aan een optimale leesontwikkeling, opdat álle leerlingen – ongeacht hun uitstroomniveau op het voortgezet onderwijs – goed kunnen lezen en klaar zijn om een geletterde, passende en mooie toekomst tegemoet te gaan.

Contact
Neem voor meer informatie, mogelijkheden of een vrijblijvende offerte contact op met Manon Biemans.