Conceptueel begrip versterkt de vaardigheid en andersom!

#Rekenfeitje 10 – Door Anke Kregting

Conceptueel begrip versterkt de vaardigheid en andersom!

In een effectieve rekenles is het geven van een kwalitatief goede instructie van belang. Het draait hierbij om het uitleggen van de vaardigheid en de concepten. De strategie – hoe er gerekend moet worden – zien we in veel rekenlessen vaak centraal staan. Maar vergeet tijdens de instructie zeker niet het concept uit te leggen. Onderzoek laat namelijk zien dat de vaardigheid en begrip van concepten elkaar wederzijds versterken; samen zorgen ze voor dieper begrip op rekengebied. Maar wat betekent dit nu concreet voor de instructie van jouw rekenles?

Het uitleggen van de rekenstrategie

Bij de instructie van de vaardigheid draait het om het uitleggen van de rekenstrategie, de procedurele kennis. Het gaat om stappen die volgens een vaste procedure worden gezet om tot het juiste antwoord te komen. De leraar is het voorbeeld tijdens de instructie en doet het stap voor stap voor. Dit noemen we ook wel modelen. De leerlingen doen de leraar na om vervolgens geleidelijk steeds meer verantwoordelijkheid te krijgen en er steeds zelfstandiger mee aan de slag te gaan. Tijdens dit proces controleer of de leerlingen de procedures kunnen uitvoeren. De vraag is echter of leerlingen echt begrijpen wat ze aan het doen zijn. Want hoeveel zin en betekenis heeft het om de oppervlakte te berekenen als je niet begrijpt wat de oppervlakte is? Of, heeft het kunnen van optellen van ongelijknamige breuken zin als je niet weet wat ongelijknamige breuken zijn? Rekenen wordt dan een trucje en trucjes kunnen verkeerd worden toegepast door het ontbreken van begrip van de onderliggende concepten. Daarom is het van belang om in het rekenonderwijs ook structureel aandacht te geven aan reken-wiskundige concepten.

Het uitleggen van concepten

Bij het uitleggen van de concepten kun je denken aan het geven van een concrete definitie van het concept, bijvoorbeeld: De oppervlakte geeft aan hoe groot een bepaald gebied is. Daarnaast kun je ook gebruik maken van concreet materiaal, als er nog weinig kennis is over het concept. Denk bijvoorbeeld aan het inzichtelijk maken van ongelijknamige breuken met breukencirkels of stroken. Het geleidelijk afbouwen van deze concrete voorbeelden, zoals het handelingsmodel beschrijft, is van belang. Doe je dit als leraar niet, dan kan dit het abstracte rekenniveau in de weg staan. Blijf bij het afbouwen zorgen voor verbinding tussen de concepten (kennen) en de vaardigheid (kunnen), zodat de leerling de transfer naar het functionele rekenen expliciet kan maken. Wissel oefenen van de vaardigheid en nadenken over de concepten voortdurend met elkaar af in de rekenles. Zo zorg je voor dieper begrip bij de leerling.

Ondersteuning van Expertis

Heb je vragen over (de verbetering van) het rekenonderwijs? Neem gerust contact op met onderwijsadviseur Anke Kregting:

• via 06 – 54 37 38 95
• of via anke.kregting@expertis.nl

Meer lezen?

Meer lezen over hoe we samen met scholen werken aan passend rekenonderwijs voor alle leerlingen?

Geraadpleegde literatuur:

• Fyfe, E. R., McNeil, N. M., Son, J. Y., & Goldstone, R. L. (2015). Concreteness fading in mathematics and science instruction: A systematic review. Educational Psychology Review, 26(1), 9–25. doi 10.1007/s10648014-9249-3 Fyfe, E., McNeil, N. M., & Borjas, S. (2015), Benefits of “concreteness fading” for children in mathematics understanding. Learning and Instruction, 35(October), 104–120.
• Rittle-Johnson, B., Schneider, M., & Star, J. R. (2015). Not a one-way street: Bidirectional relations between procedural and conceptual knowledge of mathematics. Educational Psychology Review, 27(4), 587–597.
• Schmeier, M. (2017) Effectief rekenonderwijs op de basisschool. Pica.