8 bouwstenen voor een goede les
Wat maakt dat jouw leerlingen écht leren? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de volgende bouwstenen cruciaal zijn voor het effect van je les. Op deze pagina kun je de poster downloaden, de inhoud van de bouwstenen lezen én vind je per bouwsteen onze verdiepende kennisclips en leestips.
Met welke bouwstenen ga jij aan de slag?
Vraag hier de poster aan
Laat hier jouw e-mailadres achter en ontvang de poster (A3-formaat) digitaal!
Hieronder vind je per bouwsteen onze verdiepende kennisclips en leestips.
Ken je leerlingen
Goed contact met leerlingen is de basis. Investeer in die relatie: weet wie jouw leerlingen zijn, ken hun belevingswereld en toon belangstelling. Zo werk je aan vertrouwen en verbondenheid. Dat hebben leerlingen nodig om tot leren te komen.
Hoe komt het dat je van de ene leerling veel meer weet dan van de andere?
Verder lezen? Onze leestip!
‘Gedrag in de school’, uitgave van Didactief.
Leer goed gedrag aan
Goed gedrag kun je aanleren! Wees expliciet over welk gedrag jij van leerlingen in jouw les verwacht. Herhaal deze gedragsverwachtingen regelmatig. Wees realistisch: spreek een verwachting niet uit als je weet dat je er niet op kunt sturen.
‘Mijn leerlingen weten wat ik van hen verwacht als ze het lokaal binnenkomen.’
Scoor jezelf op een schaal van 0 – 10
Verder lezen? Onze leestip!
‘Regie in de Klas’ – Tom Bennett
Geef passende feedback op gedrag
Leer leerlingen dat ze kunnen kiezen voor goed gedrag. Help hen door feedback te geven en herinner hen aan gewenst gedrag. Begrens ongewenst gedrag tijdig, zodat je emotioneel neutraal kunt blijven.
Hoe voorkom jij dat je uit je slof schiet?
Verder lezen? Onze leestip!
‘Orde houden’ – René Kneyber
Zorg voor rust in de klas
Rust zorgt voor een betere concentratie, bevordert het leren en draagt bij aan een prettige sfeer. Bedenk goed wanneer het stil moet zijn in de klas en hanteer een concrete stilteroutine. Bepaal ook wat je doet als leerlingen zich hier niet aan houden.
Hoe ziet ‘rust in jouw klas’ eruit? Is rust hetzelfde als stilte?
Verder lezen? Onze leestips!
– “Er heerst weer rust en dat maakt dat we beter werken en leren”. De aanpak ‘Regie in de school’ op basisschool De Gondelier in Amersfoort. Klik hier voor het artikel.
– “Iedereen weet nu: zo doen we het hier.” ‘Regie in de school’ op Da Vinci College ISK brengt duidelijkheid. Klik hier voor het artikel.
Het werkgeheugen
Weet jij hoe leren werkt? Het werkgeheugen speelt een cruciale rol. Dat zit zo: nieuwe informatie komt altijd eerst in het werkgeheugen terecht. Dit werkgeheugen is echter beperkt. En als het vol zit, wordt er niet meer geleerd. Zorg daarom voor rust, duidelijkheid en structuur in jouw les. Geef niet te veel nieuwe informatie tegelijk en beperk de hoeveelheid prikkels. Alleen dan kunnen jouw leerlingen focussen op de lesstof en daadwerkelijk leren.
Verder lezen? Onze leestip!
‘Wijze lessen’- Tim Surma Prof. Dr. Paul Kirschner
‘Op de schouders van reuzen’ – Paul Kirschner Luce Claessens
Geef een duidelijke en doelgerichte instructie
Geef uitleg en denk daarbij hardop na, zodat leerlingen horen wat er in jouw hoofd gebeurt. Doe voor – in kleine stappen – en schrijf mee op het bord. Zorg voor voldoende voorbeelden die aansluiten bij de lesstof.
‘Tijdens mijn instructies weten leerlingen wat er in mijn hoofd gebeurt.’
Scoor jezelf op een schaal van 0 tot 10.
Verder lezen? Onze leestips!
EDI 2.0 – Marcel Schmeier
EDI in het voortgezet onderwijs – Marcel Schmeier
Het inzetten van directe instructie – Onderwijskennis
Controleer het begrip
Check tijdens je instructie of je leerlingen de stof hebben begrepen. Stel vragen, bied denktijd en geef daarna willekeurige beurten. Op basis van de antwoorden maak je keuzes over het vervolg van je les. Kunnen ze al zelfstandig aan de slag of blijf je nog even samen oefenen?
‘Om het vervolg van mijn les te bepalen, haal ik voldoende informatie bij mijn leerlingen op.’
Scoor jezelf op een schaal van 0 tot 10.
Verder lezen? Onze leestips!
- ‘Formatief handelen van instrument naar ontwerp’ – Kneyber et al.
- Effectieve feedback in de klas – Onderwijskennis.nl
Laat leerlingen de lesstof verwerken
Het is belangrijk dat leerlingen de lesstof actief verwerken, zowel schriftelijk als mondeling. Zorg ervoor dat leerlingen de belangrijkste begrippen uit de les verwoorden en erover nadenken. Dat kan door hen te vragen deze aan elkaar uit te leggen. Dit draagt bij aan dieper inzicht, waardoor leerlingen de begrippen beter toepassen.
‘Als een leerling een begrip kan uitleggen, begrijpt hij de lesstof.’
O Eens O Oneens
Verder lezen? Onze leestips!
‘Wijze lessen’- Tim Surma Prof. Dr. Paul Kirschner (bouwsteen 5)
‘Van invuldidactiek naar leerzame lessen – Passief of generatief leren’ – Michel Feriks en Marcel Schmeier
Zorg voor veel herhaling
Herhaal nieuwe lesstof regelmatig; laat leerlingen er op verschillende momenten mee oefenen. Zo halen zij eerder opgedane kennis en vaardigheden zelf op uit hun geheugen. Dit draagt eraan bij dat ze de lesstof écht gaan onthouden.
Hoeveel weten leerlingen na een week nog van jouw les?
Verder lezen? Onze leestip!
‘Waarom leren niet vanzelf gaat’ – Daniel Willingham
Principles of Instruction – Barak Rosenshine
Denk ook eens hieraan …
- Samen met je collega’s kun je veel betekenen voor je leerlingen. Door samen te werken leer je van elkaar en kun je jouw lessen optimaliseren. Wissel lessen uit en bespreek met elkaar wat bij jullie leerlingen werkt.
- Bereid je lessen goed voor. Met een doordachte les werk je doelgericht én kun je beter en soepeler inspelen op onverwachte situaties.
Aan de slag?
Goed onderwijs maakt hét verschil voor kinderen. Het team van Expertis Onderwijsadviseurs slaat samen met jou de brug tussen onderbouwde inzichten naar de situatie bij jou op school. Zo zorgen we er samen voor dat we ‘doen wat écht werkt’. Wil je aan de slag met deze bouwstenen of ben je benieuwd naar ons aanbod binnen verschillende onderwijsthema’s?
Klik hier voor meer informatie over onze dienstverlening of neem contact op met één van onze adviseurs.
Literatuurlijst
Bennett, T. (2022). Regie in de klas. Phronese.
Bos, B., Baars, M., Janssen, J., & Koomen, H. (2023). Gedrag in de school: Praktische handvatten uit onderzoek over omgaan met leerlingen in het basisonderwijs (1ste editie). Didactief. https://www.tenbrinkuitgevers.nl/product/gedrag-in-de-school/
Freriks, M. & Schmeier, M. (2023) Passief of generatief leren. Van invuldidactiek naar leerzame lessen. OnderWijsTijd (Jrg 3. Nr. 2)
Kirschner, P. A., Claessens, L., & Raaijmakers, S. (2018). Op de schouders van reuzen: INSPIRERENDE INZICHTEN UIT DE COGNITIEVE PSYCHOLOGIE VOOR LEERKRACHTEN. Didactief.
Kneyber, R. (2020). Orde houden (2de editie). Phronese.
Kneyber, R., Sluijsmans, D., Devid, V., & Wilde López, B. (2023). Formatief handelen: Van instrument naar ontwerp. Phronese.
Rosenshine, B. (2012). Principles of Instruction. American Educator, 36 (1), 12-19.
Schmeier, M. (2021a). Bordwerk en aantekeningen: Slow teaching in de 21e eeuw. Pica.
Schmeier, M. (2021b). EDI: Expliciete Directe Instructie 2.0. Pica.
Surma, T., Vanhoyweghen, K., Sluijsmans, D., Camp, G., Muijs, D., & Kirschner, P. A. (2022). Wijze lessen: Twaalf bouwstenen voor effectieve didactiek. Ten Brink.
Willingham, D. T. (2022). Waarom leren niet vanzelf gaat: 10 inzichten voor de leerkracht. Gompel&Svacina bv.