“Er heerst weer rust en dat maakt dat we beter werken en leren”
‘Regie in de school’ op basisschool De Gondelier
De Amersfoortse basisschool De Gondelier startte vorig jaar met het programma ‘Regie in de school’. Hiermee ontwikkelt het team een sterk pedagogisch klimaat, met onder andere duidelijke regels en routines. “We kunnen weer helemaal focussen op waarvoor we hier zijn: de ontwikkeling van leerlingen.”
Het is kwart over tien ’s morgens. De ochtendpauze begint voor de groep 7- en 8-leerlingen van De Gondelier. De kinderen hebben zich buiten, bovenaan de brede trap, verzameld en staan netjes in een rij te wachten. Pas als hun leraar aangeeft dat ze naar beneden mogen gaan, het schoolplein op, komen ze in beweging. Ze lopen aan één kant van de trap naar beneden. Zonder herrie, zonder gedoe. In alle rust.
Als je op een willekeurige schooldag openbare daltonschool De Gondelier in Amersfoort binnenwandelt, zou je zomaar toeschouwer kunnen zijn van dit tafereel. Het is een van de zichtbare resultaten van het programma ‘Regie in de school’ waar de basisschool in het voorjaar van 2022 mee startte, onder begeleiding van Expertis Onderwijsadviseurs. ‘Regie in de school’ is een effectieve Britse aanpak, gebaseerd op het veelgelezen én veelgeprezen boek Regie in de klas van Tom Bennett. Het traject helpt schoolteams een sterk pedagogisch klimaat te ontwikkelen, onder andere door duidelijk te zijn over wat van leerlingen verwacht wordt, zodat zij weten waar ze aan toe zijn. Het doel? Rust en regelmaat, zodat iedereen in de school zich kan richten op dat waar het om draait: het leren van leerlingen.
researchED Nederland
‘Regie in de school’ is een samenwerking tussen Expertis Onderwijsadviseurs en researchED Nederland. Na succesvolle resultaten in vele Britse scholen is het programma nu ook via Expertis Onderwijsadviseurs in Nederland beschikbaar. Het populaire onderwijsboek ‘Regie in de klas’ door Tom Bennett – voormalig docent, gedragsdeskundige en oprichter van researchED – is een uitwerking van dit programma.
Verschillen in het team
Met ‘Regie in de school’ werkt De Gondelier onder meer aan sterk en uniform pedagogisch handelen, door het hele team. Alita Aalten (intern begeleider) en Bernadette de Cocq (managementondersteuner en leraar), beiden lid van het managementteam, vertellen dat daar behoefte aan was. “We hebben in de afgelopen jaren te maken gehad met directiewisselingen en veel doorstroom van collega’s. Het voelde soms alsof we los zand waren, een lappendeken. Binnen het team waren er op pedagogisch vlak veel verschillen”, begint Bernadette. “Wat je wel en niet in de klas mocht bijvoorbeeld, verschilde per leraar. Dit zorgt voor onduidelijkheid en onrust bij leerlingen.”
Het team liep er bovendien tegenaan dat soms veel tijd verloren ging aan het oplossen van kleine incidenten. Alita haalt het zich weer voor de geest: “Als ik door de school liep, zag ik geregeld dat een leraar op de gang in gesprek was met een leerling, omdat er iets was gebeurd. Zonde! Dat gaat ten koste van de leertijd in de klas.”
Theorie en praktijk
In verschillende bijeenkomsten, geleid door Expertis, werd het schoolteam gestimuleerd om na te denken over vragen als: Wat voor soort school willen we zijn? Hoe willen we met elkaar werken? Daarbij werden de teamleden volop gevoed met relevante wetenschappelijke inzichten en theorieën, om vervolgens de vertaalslag naar de praktijk te maken.
Het team formuleerde enkele duidelijke gedragsafspraken – routines – voor de hele school. “Over hoe we de dag starten, over hoe we om stilte vragen, over hoe de leerlingen naar het schoolplein lopen, over wat er wel en niet mag op de gang”, vertelt Bernadette. “Zo vragen alle leraren nu om stilte door vanaf vijf terug te tellen. Voorheen deden we dat door onze hand op te steken. Maar daarmee legden we eigenlijk de regie bij leerlingen neer: zij bepalen dan wanneer het stil is. De regie moet bij ons liggen! De nieuwe stilteroutine werkt veel beter. Binnen twee weken was iedereen eraan gewend en luisterden alle leerlingen ernaar. Het is iets subtiels, met veel effect.”
“Binnen het team waren er op pedagogisch vlak veel verschillen. Dit zorgt voor onduidelijkheid en onrust bij leerlingen.”
Ruimte voor eigenheid
‘Regie in de school’ zorgt voor uniformiteit, maar het is een misverstand te denken dat er geen ruimte is voor de eigenheid van leraren. Alita: “We hebben met elkaar bepaald wat het van je vraagt als je op De Gondelier werkt, maar natuurlijk is er ruimte voor nuances. In een team zitten immers verschillende persoonlijkheden, die mogen er zijn. Maar er is een belangrijk kader; daarbinnen kun je volop jezelf zijn.”
Bernadette merkt dat dit kader voor nieuwe leraren prettig werkt: “Het geeft houvast en handvatten. Een van de nieuwe collega’s zei eens tegen me: ‘Eigenlijk is deze manier van werken heel simpel. Het gaat om kleine, bijna onnozele dingen. En het is ontzettend fijn dat je op elkaar kunt terugvallen. Waarom werken andere scholen niet zo?’”
Pedagogisch vakmanschap
Routines voorkomen onrust, maar niet alle probleemgedrag is daarmee verdwenen. Ook daaraan besteedt ‘Regie in de school’ aandacht: de leraren worden getraind in pedagogisch vakmanschap. Er wordt stilgestaan bij vragen als: Hoe ga je om met ordeverstorend gedrag in de klas? Welke rol speelt je non-verbale communicatie? Alita: “We hebben concrete handreikingen, tools en stappenplannen gekregen. Heel waardevol, leraren hebben hier veel behoefte aan.”
Ook het MT wordt ondersteund
Naast teamtrainingen is er ook ondersteuning van het management; een belangrijk en krachtig onderdeel van ‘Regie in de school’. Het doel is ervoor zorgen dat de ingezette verandering standhoudt. Alita: “In de MT-bijeenkomsten gaat het onder andere over vragen als: Waar staan we nu en wat zou een volgende stap kunnen zijn? Hoe houden we het onderwerp in ons team actueel?”
Ook wordt het MT gestimuleerd om te reflecteren op het eigen handelen en proactief te sturen op een professionele schoolcultuur, waarin onprofessioneel gedrag wordt begrensd en op een effectieve manier feedback wordt gegeven. Want wat doe je als collega’s zich níét aan routines houden? Of als je ander gedrag ziet dat niet bijdraagt aan de doelen van de school? Alita: “We zijn volop bezig rondom vragen als: Houden wij met ons gedrag misschien iets in stand wat niet effectief is? Wat doen we al goed en draagt bij aan ons doel, en wat nog niet? Welk leiderschap heeft het team van ons nodig om de verandering te bewerkstelligen?” Bernadette reageert: “We krijgen constant een spiegel voorgeschoteld, dat is heel leerzaam.”
“‘Regie in de school’ zorgt voor uniformiteit, maar het is een misverstand te denken dat er geen ruimte is voor de eigenheid van leraren.”
“We halen ruis weg, en daarmee onveiligheid. We kunnen daardoor helemaal de focus leggen op waarvoor we hier zijn: de ontwikkeling van leerlingen, op allerlei gebieden.”
Gedragen door het hele team
Bij verandertrajecten is het nog weleens lastig om het hele team mee te krijgen. De twee MT-leden zien dat ‘Regie in de school’ door alle teamleden gedragen wordt. Alita: “Daar heeft de begeleiding vanuit Expertis wezenlijk aan bijgedragen. Het proces is van onderop gestart, en dat is sterk. Er is volop ruimte voor meedenken, door iedereen.” Bernadette is het daarmee eens: “De kracht is dat ‘Regie in de school’ niet alleen om algemene inzichten en een algemene werkwijze gaat. Het traject is toegespitst op onze school: op wat ons team en onze leerlingen nodig hebben.”
Veel meer rust
De aanpak werpt zichtbaar zijn vruchten af. “Er heerst rust in de school, in tegenstelling tot vroeger, toen was er meer chaos. Rust maakt dat we prettiger werken en leren”, merkt Bernadette. Alita vult aan: “We halen ruis weg, en daarmee onveiligheid. We kunnen daardoor helemaal de focus leggen op waarvoor we hier zijn: de ontwikkeling van leerlingen, op allerlei gebieden.”
Natuurlijk gaat niet alles goed, haast de ib’er zich om te zeggen, en is er heus nog wel eens een incident of conflict. Maar dat is logisch: “Kinderen leren, daar hoort bij dat het af en toe botst. Ze moeten zich kunnen ontwikkelen, maar daar is nu juist meer ruimte voor.”
Ook ouders zien verschil, merken de twee. Bernadette: “Uit onze ouderenquête en uit reacties van de klankbordgroep blijkt dat ouders meer duidelijkheid en minder gedoe ervaren. Ze laten ons bovendien weten dat we meer dan vroeger uitstralen dat we één team zijn. Onlangs kreeg ik nog een mooie opmerking: jullie zijn een blije school, met blije leerlingen en blije leraren.”
Energie over
Als je ‘Regie in de school’ invoert, ga je grondig te werk: op zowel management- als teamniveau zet je een verandering in en werk je aan cultuurverbetering. Toch ervaren Bernadette en Alita het programma niet als intensief. “Er is voldoende tijd tussen de bijeenkomsten om het geleerde te laten bezinken”, vindt Alita. “Dat is ook nodig. Je schiet je doel voorbij als je denkt: ik jas dit er even snel doorheen.”
Bernadette ervaart dat collega’s het traject als prettig ervaren: “Ik herinner me een teambijeenkomst op een maandagmiddag. Die was van 13 tot 16 uur, meestal een lastig moment. Normaal zijn collega’s aan het eind van zo’n dag moe. Maar dit keer niet: ze hadden energie over! Dit traject is niet eng of moeilijk: het lost dingen op. We worden er alleen maar beter van, dat maakt het verschil.”
“Dit programma is een fundament voor goed onderwijs”
Wouter Siebers, gedragsexpert bij Expertis Onderwijsadviseurs, ondersteunt als trainer en coach De Gondelier bij ‘Regie in de school’: “Het neerzetten van een sterk pedagogisch schoolklimaat is een uitdaging. Alle volwassenen in en rond de school zijn nodig om de leer- en leefomgeving te structureren. ‘Regie in de school’ is een effectieve aanpak, die hierbij helpt. Een krachtig en uniek aspect van het programma is dat niet alleen de leraren, maar ook het management ondersteuning krijgt. Het gaat dan om de vraag: wat heeft het team van het management nodig om de doelen te bereiken? Vaak zijn er bepaalde dynamieken in een MT. Ik probeer boven tafel te krijgen wat die dynamieken zijn, wat daarin krachtig is en wat juist niet bijdraagt aan de doelen. Door gedrag te spiegelen maak ik MT-leden ervan bewust hoe belangrijk het is om proactief te sturen op een professionele schoolcultuur. Alleen dan is de kans op gedragsverandering het grootst. Het programma ‘Regie in de school’ is zo een fundament voor goed onderwijs. Een stevige basis van waaruit je verder kunt bouwen.”
Meer informatie
Wil je met je team een sterk pedagogisch klimaat ontwikkelen, zodat er meer ruimte ontstaat voor het leren van leerlingen? Of heb je andere vragen? Neem contact op met Wouter Siebers via onderstaande knop. Of lees meer over ‘Regie in de school’ en hoe Expertis je hierbij kan ondersteunen.
