Zes teamleden van Houtens volgden opleiding tot EDI-coach

Zes teamleden van Houtens volgden opleiding tot EDI-coach

“We geven een impuls aan de leskwaliteit”

Houtens is een kleinschalige vmbo-school in Houten. Hier zijn onlangs zes teamleden door een Expertis-onderwijsadviseur opgeleid tot EDI-coach. Zij gaan hun collega’s ondersteunen in het beter toepassen van het lesmodel voor Expliciete Directe Instructie (EDI). Hoe zag het scholingstraject eruit? En wat leverde het op? Vier van de net-gecertificeerde coaches blikken terug. “Ik voel me nu veel zekerder.”

Jasper Gaasenbeek (afdelingsleider onderbouw op Houtens) is er heel duidelijk over: “Onze ambitie is dat we kwalitatief goed onderwijs geven. Hier ligt al jarenlang hetzelfde didactische model aan ten grondslag: het EDI-lesmodel. De afspraak is dat al onze lessen volgens dit model worden opgebouwd. Veel leraren hebben EDI behoorlijk goed in de vingers. Tegelijkertijd bleek uit interne audits dat er nog ruimte was voor verbetering. Daarom hebben we als schoolleiding besloten dat we het werken met het EDI-lesmodel een impuls wilden geven. Die ambitie hebben we ook vastgelegd in het schoolplan en in het jaarplan.”

Over het EDI-model

EDI is een wetenschappelijk onderbouwd en effectief lesmodel dat leidt tot hoge leerresultaten. Leerlingen leren dankzij dit model beter en meer. Ook doen ze veel succeservaringen op die bijdragen aan hun zelfvertrouwen. Dat is te danken aan de stapsgewijze aanpak. Leraren die werken met EDI structureren hun lessen in een aantal vaste lesfasen:
* voorkennis activeren;
* lesdoel uitleggen;
* instructie geven;
* begeleide inoefening;
* kleine lesafsluiting;
* zelfstandige verwerking;
* verlengde instructie;
* verrijkte instructie;
* grote lesafsluiting.

Verbindende schakel

Om het werken met het EDI-lesmodel te versterken zijn zes medewerkers opgeleid tot EDI-coach. Zelf deed Jasper ook mee aan de opleiding. “Niet alleen om mijn eigen kennis te verbreden en te verdiepen. Vooral ook om steeds de verbinding te leggen tussen de opleiding, de EDI-coaches en het managementteam. Zo heb ik de overige drie MT-leden regelmatig bijgepraat over wat we leerden.”
De opleiding tot EDI-coach bestaat uit zes dagdelen. Op Houtens werden er steeds twee dagdelen aan elkaar geplakt. “We hadden dus drie volle lesdagen, van 9.00-16.00 uur”, aldus Mandy Sandt (leraar Engels en Nederlands en nieuwe docenten coach).

Wat doet een EDI-coach?

EDI-coaches begeleiden leraren bij het goed (of nog beter) toepassen van het EDI-model. Zo dragen ze bij aan de verduurzaming en borging van EDI in de hele school. Voor collega’s vervullen de EDI-coaches een voorbeeldrol. Zij hebben verschillende taken, waaronder:
* het observeren van lessen van collega’s;
* feedback geven aan collega’s;
* het in kaart brengen van ontwikkelingen in het didactisch handelen;
* leraren ondersteunen en adviseren in het toepassen van EDI;
* interventies inzetten om het didactisch handelen op een nog hoger niveau te brengen.

Inhoud van de opleiding

De drie scholingsdagen werden verzorgd door onderwijsadviseur Jurgen Hartman van Expertis Onderwijsadviseurs. Voorafgaand aan elke scholingsdag deelde hij via een online leeromgeving literatuur. Deze werd door de aankomende EDI-coaches bestudeerd. Tijdens de scholingsbijeenkomsten ging Jurgen in op de gelezen literatuur en overige theorie. Ook maakten de deelnemers samen of individueel passende opdrachten en voerden zij oefeningen uit.

Elk dagdeel stond er een ander thema centraal. “We begonnen met de wetenschappelijke principes die ten grondslag liggen aan het EDI-lesmodel”, vertelt Jurgen. “Daarna bespraken we het gebruiken van een kijkwijzer om lessen van collega’s te observeren. Het derde en vierde dagdeel gingen over het voeren van een feedbackgesprek en coachingsvaardigheden. Daarnaast stond het omgaan met eventuele weerstand centraal. Tijdens de laatste lesdag hebben we stilgestaan bij effectieve professionalisering van leraren: hoe krijg en houd je collega’s in beweging om verder te ontwikkelen?”

Kwaliteitsdocument

Gedurende de opleiding schreven de zes aankomende EDI-coaches ook aan het Kwaliteitsdocument EDI op Houtens. “Hierin verantwoorden we EDI als ons instructiemodel”, legt Jasper uit. “We gaan onder andere in op de wetenschappelijke achtergrond ervan. Ook beschrijven we de rol van de EDI-coach op onze school. En we geven aan hoe we in de komende periode het werken met het EDI-lesmodel gaan versterken.”

Opdrachten

Na elke lesdag hadden de aankomende EDI-coaches steeds zo’n acht schoolweken de tijd om aan de slag te gaan met de opdrachten die Jurgen gaf. Debbie Jessop (schoolopleider en leraar Engels) vertelt: “In totaal hebben we naar schatting ieder zo’n 22 uur besteed aan het lezen van literatuur en maken van opdrachten. Zo hebben we bijvoorbeeld onze bestaande kijkwijzer helemaal aangepast en ingekort.”

Een voorbeeld van een opdracht tijdens een van de bijeenkomsten was het bekijken van een videofragment: “We hebben toen de observatie in groepjes nabesproken. Het werd duidelijk dat we weliswaar allemaal hetzelfde filmpje hadden bekeken, maar dat we verschillende dingen hadden gezien”, vertelt Jasper. “Hierdoor werden we ons ervan bewust dat je eigen waarneming altijd gekleurd is. Een mooie eyeopener als het gaat om observeren en objectief kijken.”

Belangrijke inzichten

Er waren meer eyeopeners, vervolgt hij. “Bijvoorbeeld dat je als leraar echt het verschil kunt maken voor leerlingen door effectief les te geven. Dat wisten we eigenlijk wel, maar dankzij de training kwam het weer goed op het netvlies.” Fleur Varwijk (leraar en vakgroepvoorzitter Nederlands, en leraar Mens en Maatschappij): “Een belangrijk inzicht voor mij? Dat was dat je eigenlijk meerdere keren bij een collega moet observeren om echt goed inzicht te krijgen in zijn of haar didactisch handelen.”

Observeren in de les

Debbie geeft aan dat er op de school geen cultuur bestond om bij elkaar in de lessen te kijken. “Voorheen probeerden collega’s dit soms met man en macht af te houden. Dat is door dit traject opengebroken. Hoe we daarin slaagden? Vooral door de manier waarop we collega’s benaderd hebben.” Fleur licht toe: “We hebben steeds heel duidelijk uitgelegd: ‘We komen niet om je te beoordelen. Het is de bedoeling dat niet alleen jij iets leert van ons bezoek, maar dat wij als coaches er zelf ook wat van opsteken.’ Dan merk je dat collega’s denken: ‘Kom maar langs’.”

“We hebben steeds heel duidelijk uitgelegd: ‘We komen niet om je te beoordelen. Het is de bedoeling dat niet alleen jij iets leert van ons bezoek, maar dat wij als coaches er zelf ook wat van opsteken.”

Feedbackgesprekken

Na elk lesbezoek voerde een coach-in-opleiding een feedbackgesprek met de geobserveerde leraar. “Vanuit de theorie hebben we geleerd hoe je zo’n gesprek goed opbouwt”, zegt Debbie. “Zo weten we dat het belangrijk is om het positief in te steken.” Fleur vult aan: “Verder hebben we geleerd dat het cruciaal is om vooraf na te denken over wat je wilt bereiken met het gesprek. En om dit te benoemen bij de start ervan. Hierdoor zijn we zelden op weerstand gestuit bij collega’s.” Ze vervolgt: “Uit ervaring weten we inmiddels dat zo’n gestructureerde aanpak zorgt voor een welwillende houding en voor goede nagesprekken.”

Reflectie

Na afloop van een feedbackgesprek schrijven de coaches altijd een reflectie. “Hierin staan we stil bij vragen als: Wat ging er goed, wat kon beter? En welke verbeteringen in mijn eigen handelen kan ik doorvoeren bij een volgende observatie?”, schetst Fleur. Onderwijsadviseur Jurgen: “Door het maken van reflectieverslagen werken de deelnemers aan hun eigen ontwikkeling. En door te investeren in hun eigen professionalisering, brengen ze uiteraard de schoolontwikkeling een stap verder.”

Opbrengsten

Wat is het meest waardevolle dat de EDI-coaches tijdens de opleiding geleerd hebben? Debbie: “We weten nu veel beter de achtergronden bij het model. Het bleek dat we eerder sommige fasen uit het model met elkaar verwarden. Dat zal nu niet meer gebeuren!” Fleur vult aan: “Verder voel ik mij veel zekerder in feedbackgesprekken. Dat heb ik te danken aan de theoretische onderbouwing die Jurgen aanreikte. Ik kan nu beter uitleggen waarom we iets doen en wat het effect daarvan is.”

“Ik kan nu beter uitleggen waarom we iets doen en wat het effect daarvan is.”

Fijne handvatten

Jasper beklemtoont dat de EDI-coaches ook goede handvatten hebben gekregen om hun collega’s te ondersteunen bij het toepassen van dit model: “Denk aan tools voor het observeren. Verder was het heel helpend dat we het voeren van feedbackgesprekken eerst met elkaar geoefend hebben en dat we pas daarna onze collega’s gingen coachen.” 

Mandy signaleert dat de neuzen nu veel meer dezelfde kant op staan: “We hebben nog beter voor ogen hoe we onze didactische aanpak willen uitvoeren. Dus hoe we op een effectieve en motiverende manier kunnen lesgeven met het EDI-lesmodel. Daar ben ik heel trots op! Want het is goed nieuws voor onze circa 550 leerlingen. Zij hebben baat bij voorspelbaarheid, duidelijkheid en structuur. Het is fijn voor hen dat alle leraren hun lessen straks nóg beter op precies dezelfde manier kunnen opbouwen, volgens dezelfde vakdidactische principes. Dat komt de leskwaliteit ten goede.”

“Het is fijn voor de leerlingen dat alle leraren hun lessen straks nóg beter op precies dezelfde manier kunnen opbouwen, volgens dezelfde vakdidactische principes. Dat komt de leskwaliteit ten goede.”

EDI-scholing voor alle collega’s

Jasper beschrijft hoe de school het komende schooljaar het werken met het EDI-lesmodel zal versterken: “We beginnen met een startbijeenkomst voor alle collega’s. Deze wordt verzorgd door onderwijsadviseur Jurgen. De sessie is bedoeld om het EDI-lesmodel goed onder de aandacht te brengen en iedereen te enthousiasmeren.” Na deze plenaire aftrap zullen de leraren in drie groepen verdeeld worden, vervolgt Jasper. “Een EDI-coach verzorgt in elke groep een EDI-scholing. De coach legt vervolgens bij iedere leraar een lesbezoek met bijbehorend feedbackgesprek af. Daarna start de cyclus opnieuw, met weer een scholing, lesbezoek en feedbackgesprek.”

Jasper geeft aan dat de scholingen niet voor elke groep leraren dezelfde inhoud zullen hebben. “We differentiëren in de reeksen die we aanbieden. Bij beginnende leraren ligt de focus op de basis van EDI. Terwijl ervaren leraren aan de slag gaan met verdieping. Zij zoomen bijvoorbeeld in op hoe je formatief handelt binnen het EDI-lesmodel.”

Borging

Het is de bedoeling dat EDI ook in de toekomst hoog op de agenda blijft bij Houtens. “We willen het interne traject van EDI-scholing, lesbezoek en coaching aan nieuwe collega’s blijven aanbieden”, vertelt Jasper. “Verder zullen we als EDI-coaches regelmatig bij elkaar blijven komen om te evalueren hoe het EDI-lesmodel wordt ingezet door leraren. Ook bespreken we of er eventueel nog verbeteringen mogelijk zijn.”

Uitdaging

Kijkend naar de toekomst zien de EDI-coaches vooral één hele grote uitdaging. Mandy: “Hoe zorgen we ervoor dat wij voldoende tijd blijven vrijmaken om onze collega’s te begeleiden? Net als alle Nederlandse scholen hebben we te maken met een lerarentekort. Dus het wordt spannend of dit gaat lukken.” Jasper benadrukt dat het MT er in elk geval voor wil zorgen dat de EDI-coaches voldoende gefaciliteerd worden om leraren te begeleiden. “De coaches zijn inmiddels inhoudelijk goed toegerust om sterk aan de slag te gaan. Nu gaan we ook de praktische uitdagingen aan. Zo zorgen we ervoor dat onze aanpak duurzaam kan worden verankerd in de school.”

Positieve ervaring

De EDI-coaches kijken met tevredenheid terug op de opleiding: “Ik verheugde me altijd op de scholingsdagen. Deze waren niet alleen interessant, maar ook heel gezellig”, lacht Debbie. “De opleiding was een mooie mix van theorie en praktijk”, vult Jasper aan. “Tussen de scholingsbijeenkomsten door waren we steeds druk bezig met concrete opdrachten. Hierdoor raakten nieuwe inzichten echt verankerd in de organisatie.” De coaches zijn ook enthousiast over de begeleiding door onderwijsadviseur Jurgen Hartman. “Hij is kundig en reikte veel tips en handige materialen aan. Bovendien weet hij dankzij zijn eigen ervaring voor de klas goed waarover hij het heeft”, zegt Fleur. Mandy besluit: “Dit professionaliseringstraject is echt een aanrader! Het heeft ons zowel professioneel als persoonlijk verrijkt.”