“Iedereen weet nu: zo doen we het hier”
‘Regie in de school’ op Da Vinci College ISK brengt duidelijkheid
Het Da Vinci College ISK in Leiden biedt onderwijs aan leerlingen van 12-18 jaar die pas kort in Nederland zijn. Zij hebben behoefte aan duidelijke regels en routines, zo merkte het team. Met behulp van het programma ‘Regie in de school’ lukte het om een stevig pedagogisch klimaat te creëren. “Hierdoor kwam er meer rust. Dit komt de effectieve lestijd ten goede.”
Da Vinci College ISK is een middelbare school voor nieuwkomers van 12-18 jaar. “We hebben leerlingen die een oorlog zijn ontvlucht, kinderen van arbeidsmigranten en leerlingen die in ons land zijn gekomen, omdat een van hun ouders een Nederlandse partner kreeg”, vertelt teamleider Sofie van de Raa. “Zij hebben gemeen dat ze niet vrijwillig naar Nederland verhuisden, maar ook dat ze de taal en cultuur nog moeten leren kennen. Ze volgen bij ons een schakeltraject van zo’n twee jaar, dat hen voorbereidt op doorstroom naar het reguliere vo, mbo of aparte trajecten.”
In beweging
Sofie vertelt dat er op school altijd veel dynamiek is. “Dat komt onder meer, doordat leerlingen op verschillende momenten in het schooljaar instromen. De afgelopen tijd maakte de school bovendien een stormachtige groei door; we hebben nu zo’n 460 leerlingen. Het team groeide mee en bestaat uit ongeveer 50 medewerkers. Docenten zijn afkomstig uit het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en volwassenenonderwijs. Ook hebben we een aantal zij-instromers. Zij brengen allemaal hun eigen inzichten en aanpak mee.”
Ze vervolgt: “Tot voor kort handelden medewerkers allemaal op hun eigen manier. Voor leerlingen was hierdoor onduidelijk wat er wel of niet van hen verwacht werd. Met alle gevolgen van dien: er heerste onvoldoende ‘rust’ in de school.”
Waarom dit traject?
Sofie geeft aan dat het team graag meer duidelijkheid voor leerlingen wilde creëren. “Zij zijn afkomstig uit verschillende landen, culturen en onderwijssituaties en wisten lange tijd niet goed wat ze op deze school konden verwachten. Zo hadden bijvoorbeeld leerlingen die vanuit hun land van herkomst een streng onderwijssysteem gewend waren soms het idee dat er hier helemaal geen grenzen zijn.”
Juist als leerlingen allemaal een andere achtergrond hebben, is het belangrijk om te tonen: zo doen we het hier, stelt Sofie. “Omdat sommige leerlingen (oorlogs)trauma’s hebben, zijn voorspelbaarheid en duidelijkheid extra belangrijk. Hiermee creëer je immers een gevoel van veiligheid.”
Sofie van de Raa
Fotocredits: Rebecca Wellner
Effectieve aanpak
Het Da Vinci College ISK startte met het programma ‘Regie in de school’, onder begeleiding van Expertis Onderwijsadviseurs. Deze aanpak helpt scholen een sterk pedagogisch klimaat te ontwikkelen, onder meer door heel duidelijk te zijn over wat er van leerlingen verwacht wordt. Zo weten ze waar ze aan toe zijn. ‘Regie in de school’ is gebaseerd op het boek Regie in de klas, van de Britse gedragsdeskundige Tom Bennett. “Dit boek hebben we aan alle medewerkers gegeven”, aldus Sofie.
Jurgen Hartman is een van de twee onderwijsadviseurs die het traject begeleidde. Hij herinnert zich de start nog goed: “Je merkte toen meteen dat er een gedeeld urgentiebesef was. Medewerkers vonden: er moet iets gebeuren.”
Jurgen vertelt dat het doel van de school was om te komen tot heldere regels en routines, en een uniforme aanpak, zodat er meer rust zou ontstaan. Op die manier kan er meer aandacht gaan naar het leren en lesgeven. Sofie: “We wilden vanuit gezamenlijkheid werken aan het ontwerpen en bouwen van een nieuwe schoolcultuur.”
Nu-meting
Aan het begin van het traject voerden Jurgen en zijn collega een nu-meting uit: korte observaties in de lessen en in de algemene ruimtes, zoals de aula, gangen en ook op het plein. “Het doel van deze nu-meting was een indruk te krijgen van het pedagogisch handelen van medewerkers en het gedrag van medewerkers en leerlingen. Vervolgens koppelden wij onze observaties terug naar het team.”
Wat opviel, was dat de sfeer op school prettig was, weet Jurgen nog. “En dat medewerkers een groot hart hebben voor de leerlingen. Dat was meteen ook een valkuil: het gedrag van leerlingen werd niet voldoende begrensd.” Sofie vult aan: “Verder gaf Jurgen aan ons terug dat de manier waarop docenten pedagogische interventies inzetten sterk varieerde. In klassen met duidelijke pedagogische interventies en steviger klassenmanagement is er meer effectieve leertijd.”
Uit de nu-meting bleek ook dat er geen uniformiteit heerste in het hanteren van schoolregels. Zo ontbrak er een gezamenlijke routine voor het vragen om stilte. Ook droegen leerlingen in sommige klassen een petje, terwijl dat in andere klassen niet mocht.
Bijeenkomsten
Na de flitsbezoeken volgden er, met tussenpozen, twee teambijeenkomsten van een hele dag. Sofie vertelt hoe deze verliepen. “Eerst gingen we in op basisprincipes van gedrag, uit Bennetts boek. Maar ook op onderwerpen als een professionele schoolcultuur, communicatie binnen het team, het belang van routines. Daarna gingen we aan de slag met opdrachten. Zo werd steeds de vertaalslag van theorie naar praktijk gemaakt; dat was heel prettig.”
Naast de teambijeenkomsten waren er twee boosterbijeenkomsten van een dagdeel. Hierin werden er bepaalde punten van ‘Regie in de school’ opnieuw onder de aandacht gebracht.
Stuurgroep
Jurgen legt uit dat ‘Regie in de school’ een maatwerktraject is, toegespitst op wat er nodig is in een school. “Daarom dacht een stuurgroep vanuit Da Vinci College ISK steeds mee over het verloop van het traject en de concrete invulling van de bijeenkomsten.”
Sofie vult aan dat de school ook vier werkgroepen instelde, met elk ongeveer zes collega’s. “Deze bogen zich over vier thema’s: routines, telefoons, verzuim en eruit sturen.”
Startroutine
Zo ontwikkelde de werkgroep Routines een leerlingroutine voor de start van elke les. Sofie: “Deze is op een poster gezet, die nu op de deuren van klaslokalen hangt. Ook kwam er een routine voor docenten, want docentgedrag ligt aan de basis van leerlinggedrag. Als we bijvoorbeeld van leerlingen verwachten dat zij op tijd bij het lokaal zijn, dan willen we dat docenten vóór de start van de les aanwezig zijn.”
Het is belangrijk dat medewerkers routines allemaal op eendere wijze uitvoeren. “Een week lang was er daarom elke middag ruimte om, ter voorbereiding, de startroutine te oefenen in rollenspellen. Zo kon iedereen één keer aansluiten”, aldus Sofie.
Verzuimkaart
Een ander onderwerp waarmee de school aan de slag ging, was het formuleren van consequenties bij gedrag. “Het was voor leerlingen en collega’s niet duidelijk welke sancties er stonden op ongewenste gedragingen”, zegt Sofie. “Leerlingen kwamen er vaak mee weg. Dat wilden we niet meer.”
Inmiddels heeft de werkgroep Verzuim om te beginnen consequenties geformuleerd bij ongeoorloofde afwezigheid. “Deze zijn op een mooie ‘verzuimkaart’ gezet, die aan leerlingen is gepresenteerd en naar ouders is toegestuurd”, licht Sofie toe. “Hierdoor weten alle leerlingen die ongeoorloofd verzuimen nu dat zij, na schooltijd, in een apart lokaal aan het werk worden gezet.”
Coaching
Het MT had in het traject de taak om actief te sturen op de realisering van de doelstelling. Gedurende het traject kregen MT-leden vier keer coaching, waarbij de actuele stand van zaken werd besproken en zij concrete suggesties kregen om de ingezette veranderingen te borgen.
Flitsbezoeken
Aan het eind van het traject deed Expertis een ronde flitsbezoeken in de school. “Er zijn mooie ontwikkelingen in gang gezet. Zo viel bijvoorbeeld de rust in het gebouw op”, zegt Jurgen. “In de lessen waren leerlingen rustig aan het werk of luisterden aandachtig naar de instructie. Ook buiten heerste meer rust. Voorheen stonden fietsen rommelig op het schoolplein, nu staan ze netjes in het fietsenhok.” Hij gaat verder: “Ook signaleerden wij dat MT-leden leerlingen in de hal herinnerden aan de afspraak dat telefoons in de kluisjes moeten. De meeste leerlingen volgden deze aanwijzing zonder gemor op.”
Sofie bevestigt: “Het is inderdaad rustiger. Collega’s hebben dankzij de nieuwe, gezamenlijk ontwikkelde afspraken minder discussies met leerlingen. Iedereen weet nu hoe het bij ons op school gaat. We merken dat dit de effectieve lestijd ten goede komt.”
Inbedding
Sofie beklemtoont dat de school de principes van Bennett niet één-op-één invoert. “We kiezen er elementen uit die passen bij onze school. Deze elementen hebben ook een plek gekregen in het schoolplan voor 2024-2026 en in de schooljaarplannen.”
Het Da Vinci College ISK blijft de komende tijd op verschillende manieren werken aan de inbedding en verduurzaming van het geleerde, vervolgt zij. “In teambijeenkomsten besteden teamleiders aandacht aan ‘Regie in de school’. Ook heb ik zelf bijvoorbeeld lesbezoeken afgelegd om daarna met docenten te evalueren hoe zij de startroutine hanteren.”
Nieuwe collega’s worden door hun ‘begeleider op school’ meegenomen in de aanpak. “Bovendien krijgen zij het boek Regie in de klas”, aldus de teamleider.
Volgende stappen
Het Da Vinci College ISK gaat ook nog aan de slag met andere aandachtspunten. Bijvoorbeeld het actief blijven sturen op de afspraken met betrekking tot de routines. Sofie: “Ook zijn er ideeën om de routines uit te breiden, bijvoorbeeld door middel van een startopdracht op het bord aan het begin van de les, zodat leerlingen meteen na binnenkomst aan het werk kunnen.”
Zij gaat verder: “We doseren onze aandachtspunten; niet alles kan tegelijk. De afgelopen periode was vooral bedoeld voor bewustwording. Nu is het tijd om te borgen én alvast wat nieuwe stappen te zetten.”
Positieve ervaring
Terugkijkend stelt Sofie dat de school heel tevreden is met de begeleiding door Expertis. “We hebben deze als zeer prettig ervaren. Dankzij de grondige analyse en inzichten hebben we mooie stappen kunnen zetten. Ik zou dit traject zeker aanraden aan andere scholen!”
Meer informatie
Wil je met je team een sterk pedagogisch klimaat ontwikkelen? Neem contact op met Jurgen Hartman via onderstaande knop. Of lees meer over ‘Regie in de school’ en hoe Expertis je hierbij kan ondersteunen.
