Datagebruik in het onderwijs
De Datateam®methode als concrete aanpak voor onderwijsverbetering.
Scholen en besturen beschikken over veel informatie en data. Denk aan toetsgegevens, doorstroomgegevens, data uit tevredenheidsonderzoeken en data die verzameld zijn door middel van lesobservaties. Al deze data kunnen gebruikt worden om gericht te werken aan het versterken van de onderwijskwaliteit. In de praktijk blijkt dit echter nog niet zo gemakkelijk. Hoe analyseer je al die gegevens en op welke manier gebruik je ze om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren? Wat doe je wanneer gegevens elkaar lijken tegen te spreken? Hoe kun je data doelgericht gebruiken om tot onderbouwde keuzes te komen? Wetenschappers van de Universiteit Twente ontwikkelden de Datateam®methode om scholen en besturen een concrete aanpak te bieden om data effectief te gebruiken en doelgericht in te zetten voor het versterken van de onderwijskwaliteit.
De Datateam®methode is een gestructureerde werkwijze om problemen of uitdagingen uit de onderwijspraktijk aan de hand van data te onderzoeken en om tot onderbouwde interventies te komen die kunnen worden ingezet om de onderwijskwaliteit te versterken.
Expertis begeleidt scholen en besturen die het werken met datateams in hun praktijk willen implementeren. Het doel van dit begeleidingstraject is tweeledig; er wordt gewerkt aan een kwaliteitsverbetering binnen de eigen onderwijspraktijk en de leden van het datateam versterken hun eigen datavaardigheden.
De Datateam®methode in de praktijk
De Datateam®methode omvat een wetenschappelijk onderbouwde aanpak bestaande uit acht stappen. Deze aanpak wordt uitgevoerd door het datateam dat meestal bestaat uit zes tot acht onderwijsprofessionals. Dit kunnen docenten, kwaliteitscoördinatoren, intern begeleiders, teamleiders of schoolleiders zijn. In onderling overleg bepalen zij welk probleem of vraagstuk zij willen oppakken. Dit is direct de eerste stap uit de methodiek.
Dankzij de gestructureerde aanpak krijgt het datateam stapsgewijs zicht op de onderliggende oorzaken van ervaren vraagstukken. Op basis van dit inzicht onderzoeken zij wat een effectieve aanpak is om het vraagstuk op te pakken en de onderwijskwaliteit te versterken.
Een datateam functioneert hierbij als een professionele leergemeenschap.
Wetenschappelijk onderbouwd
De Datateam®methode is vanaf 2009 ontwikkeld en onderzocht door de Universiteit Twente. In 2021 heeft Expertis Onderwijsadviseurs de Datateam®methode overgenomen van de Universiteit Twente. De grondleggers en ontwikkelaars van deze methode zijn prof. dr. Kim Schildkamp en dr. Cindy Poortman. De methodiek is inmiddels op tal van scholen, zowel in Nederland als internationaal, onderdeel van het kwaliteitsbeleid.
Meer lezen over de Datateam®methode?
Adviseurs van Expertis delen hun kennis en ervaringen door regelmatig artikelen te publiceren. Enkele leestips:
- In Kampen is gekozen voor een gemeentebreed onderwijsverbetertraject waarin basisscholen, een middelbare school en de bibliotheek samenwerken aan de verbetering van de basisvaardigheden. Lees hierover in het artikel ‘De Datateam®methode in Kampen’.
- In het artikel ‘Hoe het Ichthus College de kracht van data inzette als sleutel tot beter onderwijs’ vertelt leraar en kwaliteitsmedewerker Matthijs Oosterhoff over zijn ervaringen met de Datateam®methode.
- In het artikel ‘Hoe datageletterd zijn jouw leraren?’ zoomt Expertis-directeur Gert Gelderblom in op datageletterdheid en de Datateam®methode.
- In het artikel Het gebruik van data als basis voor effectieve onderwijsverbetering bespreken Gert Gelderblom en Kees Vernooy de vraag hoe je als school en schoolleiding data kunt benutten om tot beter onderwijs te komen.
Meer informatie?
Voor meer informatie kun je contact opnemen met Gert Gelderblom.
Praktische informatie over deze dienstverlening
Wat is het: advies op maat voor scholen om met behulp van data de onderwijsprestaties te verbeteren of specifieke problemen aan te pakken.
Voor wie is het interessant: directie, intern begeleiders, leraren en kwaliteitszorgmedewerkers.
Welk type onderwijs: primair onderwijs, voortgezet onderwijs, speciaal onderwijs, voortgezet speciaal onderwijs, middelbaar beroepsonderwijs.
Wat levert het op: het komen tot onderbouwde maatregelen voor aangetoonde problemen in de onderwijspraktijk. In de praktijk blijkt dat beslissingen om het onderwijs te verbeteren vaak gebaseerd zijn op aannames, anekdotes en onderbuikgevoelens. Expertis werkt samen met scholen aan het doorvoeren van concrete en onderbouwde verbeteringen op basis van datagebruik.
Praktijkvoorbeeld data in het onderwijs
Achterblijvende prestaties begrijpend lezen
In een school onderzocht het datateam de achterblijvende prestaties van de groepen 6, 7 en 8 op begrijpend lezen. De bovenbouwleraren van de school waren ervan overtuigd dat de oorzaak van deze tegenvallende resultaten gelegen was in de technische leesvaardigheid van de leerlingen. En dat klonk aannemelijk: leerlingen die niet vlot kunnen lezen, worden geen goede begrijpend lezers. Door de aanwezige data met betrekking tot de technische leesvaardigheid en begrijpend lezen goed te analyseren, ontdekte het datateam dat er betrekkelijk veel leerlingen waren die weliswaar over een goede technische leesvaardigheid beschikten, maar desondanks toch tegenvallende resultaten behaalden op begrijpend lezen. De hypothese dat de tegenvallende begrijpend leesresultaten veroorzaakt werden door de geringe technische leesvaardigheid van de leerlingen moest dus verworpen worden. Blijkbaar was er een andere oorzaak in het spel. Uiteindelijk ontdekte het datateam dat de leraren leerlingen heel verschillende begrijpend leesstrategieën aanleerden. Het datateam concludeerde na veel gesprekken met collega’s dat de oorzaak van de tegenvallende begrijpend leesresultaten niet in het technisch lezen gezocht moest worden, maar in de kwaliteit van de begrijpend leesdidactiek. Deze informatie heeft de school erg geholpen om de problemen in het begrijpend leesonderwijs aan te pakken. Gert Gelderblom: “Opvallend in dit voorbeeld is dat de leraren in eerste instantie dachten heel goed te weten waardoor de problemen werden veroorzaakt, maar na een grondige analyse van de beschikbare data toch ontdekten dat de oorzaak heel ergens anders lag. Veel dichter bij henzelf, namelijk de kwaliteit van de instructie die zij zelf aan de leerlingen gaven. Hierdoor werd voorkomen dat de school allerlei interventies zou gaan nemen gericht op het technisch lezen Het datateam ging aan de slag met het verbeteren van de kwaliteit van de begrijpend leesdidactiek. Het is belangrijk dat datagebruik plaats vindt in een sfeer van zorgzaamheid en respect. Alleen dan durf je ook je eigen rol te betrekken in de data-analyse en kun je tot de kern van het probleem doordringen.”
Stel mij gerust jouw vraag.
Ik ben Gert Gelderblom en ik help je graag verder. Bel mij op 06 – 49 35 56 88 of stuur me een e-mail.
“Schoolleiders en leraren waarderen het gestructureerde, concrete acht stappenplan en bijbehorend ondersteuningsmateriaal.”
