CPB-rapport: ‘sprake van kansenongelijkheid’
De doorstroomcijfers van scholen in het voortgezet onderwijs lopen sterk uiteen.
Op de ene school kun je als leerling gemakkelijker doorstromen naar een hoger niveau dan op de andere school. Zo luidt een van de conclusies uit het onderzoeksrapport dat het Centraal Planbureau (CPB) in februari 2022 publiceerde. Het CPB bracht het stapelgedrag in de jaren 2004-2020 in kaart. Wat blijkt? Het lijkt eerder moeilijker dan makkelijker geworden om diploma’s te stapelen in het voortgezet onderwijs.
Het lijkt eerder moeilijker dan makkelijker geworden om diploma’s te stapelen in het voortgezet onderwijs.
Er zijn grote verschillen in het doorstroomgedrag van scholen in het voortgezet onderwijs. Tot 2020 mochten middelbare scholen zelf beslissen welke eisen zij wilden stellen om te bepalen wanneer een leerling naar een hoger schoolniveau mocht. Wilden leerlingen met een vmbo-diploma naar de havo, of met een havo-diploma naar het vwo? De eisen die scholen daaraan verbonden, konden per school verschillend zijn. Waar een school met soepelere eisen zo’n 35% van de vmbo-leerlingen liet doorstromen naar de havo, bleef het percentage bij de strengste scholen steken op 5%. Gemiddeld stapelde 17% van de vmbo-t’ers een havo-opleiding op het diploma, en 6% van de havisten klom naar het vwo.
Uit het rapport van het CPB blijkt echter dat scholen waar veel leerlingen doorstroomden – scholen met een minder selectief beleid – geen lagere slagingspercentages onder de stapelaars behaalden. Bovendien eindigden de leerlingen op deze scholen vaker op het hoger onderwijs dan leerlingen op scholen met relatief weinig stapelaars. Kortom: er is sprake geweest van kansenongelijkheid.
Verschillen tussen groepen leerlingen
Het CPB-rapport toont niet alleen de verschillen tussen scholen aan, maar ook de verschillen tussen groepen leerlingen. Leerlingen met een migratieachtergrond stapelen vaker. Door de jaren heen zijn relatief gezien meer vrouwen en leerlingen uit huishoudens uit het hoogste en laagste inkomensgroep gaan doorstromen naar hogere niveaus. Verder stromen leerlingen uit zeer sterk verstedelijkte gebieden het vaakst door.
Het tij keren
In 2020 kwam er een zogeheten ‘doorstroomrecht’ voor leerlingen met een vmbo- of havo-diploma. Dit houdt in dat scholen geen eigen selectie meer mogen voeren op wie doorstroomt naar een hoger niveau. Het doorstroomrecht moet eerlijke kansen mogelijk maken en duidelijkheid bieden voor ouders en leerlingen. Toekomstig onderzoek moet echter nog uitwijzen of dit doorstroomrecht ook echt effectief gaat zijn voor kansengelijkheid.
“Voor je schoolloopbaan maakt het uit op welke school je zit. Dat zou niet zo mogen zijn. Elke leerling heeft recht op eerlijke kansen in het onderwijs”, aldus Tony van Dalen, directeur en senior adviseur bij Expertis.
Leestip: Wat is eerlijk? Werken aan kansengelijkheid in het onderwijs – Marijke van Vijfeijken
Gelijke kansen in het onderwijs is een veelbesproken maatschappelijk thema. Het is een complex onderwerp en de opvattingen over wat gelijke kansen precies inhouden, kunnen sterk uiteenlopen. Zeker is dat schoolsucces gevolgen heeft voor iemands maatschappelijke positie en dat de leefsituatie waarin kinderen opgroeien, gevolgen heeft voor hun kansen in het onderwijs.
Het boek ‘Wat is eerlijk? Werken aan kansengelijkheid in het onderwijs’ bespreekt vraagstukken rond het thema gelijke kansen binnen het onderwijs.
Meer lezen?
Wilt u het volledige rapport van het CPB ‘Stapelen in het voortgezet onderwijs’ lezen? Klik dan hier.
Bij Expertis staan we voor eerlijke kansen voor alle leerlingen. Daarom gaan we uit van hoge verwachtingen en excellent onderwijs. Benieuwd hoe u kunt bijdragen aan eerlijke kansen? Neem contact op met Tony van Dalen via 06 – 29 00 24 11 of via tony.van.dalen@expertis.nl.
Bron:
Centraal Planbureau. (2022). Stapelen in het onderwijs. Geraadpleegd op 15 februari 2022, van https://www.cpb.nl/sites/default/files/omnidownload/CPB-Notitie-Stapelen-in-het-voortgezet-onderwijs.pdf