Onderwijs aan nieuwkomers in het vo
in-company leergang
Hoe is het om als nieuwkomersleerling een middelbare school binnen te stappen? Alles is nieuw: de taal, de vakken, de leerlingen en de wijze waarop het schoolsysteem in Nederland is georganiseerd. Dat is een extra uitdaging in een periode waarin jongeren volop ontdekken wie ze zijn en wat ze kunnen. Ook voor leraren, mentoren en coördinatoren kan dit een zoektocht zijn: Hoe geef je onderwijs aan een leerling die de Nederlandse taal nog niet volledig beheerst? Hoe zorg je dat deze leerlingen kunnen aansluiten bij de leerstof én zich gezien en veilig voelen in de klas?
Expertis Onderwijsadviseurs biedt je kennis, inzichten en tools om nieuwkomers in het voortgezet onderwijs effectief te begeleiden. Je leert taalgericht vakonderwijs te geven met ruimte voor de thuistaal en culturele achtergrond van leerlingen, met als doel het leren van de Nederlandse taal verder te ontwikkelen.
Van taalbad naar de kracht van meertaligheid
Lange tijd was de overtuiging dat nieuwkomers het beste Nederlands leerden door volledig ondergedompeld te worden in de Nederlandse taal. Inmiddels weten we dat meertaligheid juist een kracht is bij het leren van een nieuwe taal. Hoe zet je dit echter concreet in bij een vak als wiskunde waar de taal van de opgaven soms complexer is dan de sommen zelf? Of bij een vak met veel Nederlandse en Europese context zoals geschiedenis? En bij Engels waar nieuwkomersleerlingen soms juist een voorsprong hebben door eerdere schoolervaringen? In deze leergang ontdek je onder meer hoe je tweede taalontwikkeling combineert met het behalen van leerdoelen.
Over de leergang
In vier bijeenkomsten krijg je antwoord op vragen als:
- Hoe werkt het leren van een tweede taal bij jongeren in de puberteit?
- Waarom is meertaligheid een kracht in het leren van Nederlands als tweede taal?
- Hoe benut je meertaligheid in lessen zoals wiskunde, aardrijkskunde of economie?
- Welke strategieën helpen bij het opbouwen van woordenschat en vakspecifieke taal?
- Hoe ondersteun je leerlingen bij begrijpend lezen, schrijven en mondelinge presentaties?
- Hoe bouw je een veilige relatie op met nieuwkomers die zich onzeker voelen in een nieuwe taal en cultuur?
- Welke rol speelt meertaligheid in je pedagogisch handelen, en hoe geef je dat concreet vorm in de klas?
- Hoe werk je effectief samen met collega’s? En met ouders, ook als er culturele verschillen zijn?
Doelgroep
De leergang is bedoeld voor leraren, mentoren, taalcoördinatoren en ondersteuningscoördinatoren in het voortgezet onderwijs of voortgezet speciaal onderwijs.
Tijdsinvestering
De in-company leergang heeft een tijdsinvestering van 24 uur (4 bijeenkomsten van 3 uur plus circa 3 uur voorbereiding per keer).
Inhoud en opzet bijeenkomsten
Bijeenkomst 1
Meertaligheid, een kracht!
In deze bijeenkomst ontdek je hoe je meertaligheid in het voortgezet onderwijs kunt inzetten als kracht. We bespreken de voordelen van meertaligheid voor de cognitieve en sociale ontwikkeling van jongeren, juist in een levensfase waarin identiteit en zelfvertrouwen centraal staan. Je leert hoe je verschillende talen kunt gebruiken als ondersteuning bij het leren van Nederlands én bij vakspecifieke kennis. Daarnaast sta je stil bij je eigen houding en die van je school: hoe wordt er binnen jouw team of vaksectie gekeken naar meertaligheid? Welke kansen biedt dit voor het onderwijs? Tot slot breng je in kaart welke talen er in jouw klassen aanwezig zijn en hoe je deze kunt benutten in de lespraktijk. Door meertaligheid bewust in te zetten, creëer je een inclusieve en taalrijke leeromgeving waarin leerlingen hun thuistaal kunnen gebruiken als springplank om Nederlandse vaktaal en leerdoelen te bereiken.
Bijeenkomst 2
Woordenschat en taalvaardigheid in het vakonderwijs
Na het verkennen van je eigen houding ten opzichte van meertaligheid in bijeenkomst 1, staat in deze tweede bijeenkomst het actief benutten van thuistalen en het versterken van taalvaardigheid in het voortgezet onderwijs centraal. We richten ons op hoe je nieuwkomers ondersteunt bij het lezen, schrijven en spellen. We bekijken hoe je als vakdocent of mentor gerichte taalsteun kunt bieden, zodat leerlingen zowel hun vakspecifieke woordenschat als hun algemene taalvaardigheid uitbreiden. Daarnaast besteden we aandacht aan het doelgericht opbouwen van vakspecifieke woordenschat. Hoe introduceer je nieuwe begrippen bij aardrijkskunde of biologie? Hoe zorg je ervoor dat leerlingen niet alleen een lijst woorden leren, maar deze ook actief toepassen in schrijfopdrachten, presentaties en toetsen? Je leert strategieën om woorden effectief te introduceren, te herhalen en te verankeren in verschillende contexten.
Bijeenkomst 3
Mondelinge taalvaardigheid versterken en effectieve lessen
In deze bijeenkomst leer je hoe je nieuwkomers ondersteunt bij het ontwikkelen van hun mondelinge taalvaardigheid in het voortgezet onderwijs. Mondelinge taalvaardigheid is cruciaal in het onderwijs: voor klassengesprekken, groepsopdrachten en mondelinge presentaties. We bespreken het taalleermechanisme en je krijgt praktische werkvormen om leerlingen actief aan het spreken te krijgen. Daarnaast gaan we in op een belangrijk maar vaak onzichtbaar thema: trauma. Veel nieuwkomers hebben ingrijpende ervaringen achter de rug die hun concentratie, gedrag en leerproces kunnen beïnvloeden. Je krijgt inzicht in de impact van trauma op leren en gedrag, en praktische handvatten om een veilige en ondersteunende leeromgeving te creëren.
Bijeenkomst 4
Ouderbetrokkenheid en interculturele communicatie
Betrokkenheid kan in het voortgezet onderwijs complex zijn voor ouders van een nieuwkomersleerling. Hun kind volgt meerdere vakken bij diverse leraren en krijgen te maken met cijfers en profielkeuzes, terwijl ouders het Nederlandse schoolsysteem nog nauwelijks kennen. In deze bijeenkomst leer je wat de voorwaarden zijn om ouderbetrokkenheid bij jouw onderwijs te vergroten. Verder staan we stil bij interculturele communicatie en hoe je als leraar kunt omgaan met culturele diversiteit van leerlingen en ouders. We sluiten de bijeenkomst af met een actieplan dat je mee kunt nemen naar je eigen team om het onderwijs aan nieuwkomers verder te verstevigen.
Meer lezen
- Het Da Vinci College ISK in Leiden biedt onderwijs aan leerlingen van 12-18 jaar die pas kort in Nederland zijn. Het programma ‘Regie in de school’ brengt duidelijkheid voor de leerlingen en de medewerkers. Lees meer
- Wanneer je niet (goed genoeg) kunt lezen, zal het leren bij vrijwel alle vakgebieden binnen het voortgezet onderwijs moeizaam verlopen. Lees hier meer over werken aan een goede leesvaardigheid voor alle leerlingen in het voortgezet onderwijs. Lees meer
- Om op een effectieve manier aan de slag te kunnen gaan met burgerschapsonderwijs heb je als leraar, schoolleider of coördinator een helder beeld nodig van wat burgerschap is, waar goed burgerschapsonderwijs aan moet voldoen en hoe je dit vormgeeft op school. De whitepaper ‘Doelgericht en samenhangend burgerschapsonderwijs’ geeft je een stevige theoretische basis én een praktisch stappenplan. Lees meer
Stel ons gerust je vraag
Deze leergang verzorgen we in-company; op je eigen school of binnen je bestuur. Graag praten we met je door over de mogelijkheden.
Expertis Onderwijsadviseurs ondersteunt middelbare scholen bij nieuwkomersonderwijs. Heb je een specifieke vraag voor jouw school, team of vakgroep? Neem dan contact met ons op. Op basis van de behoeften en doelen van jouw school vormen we een traject op maat.
Neem voor meer informatie contact op met:
Jurgen Hartman, via 06 – 51 73 02 47, mail jurgen.hartman@expertis.nl of Lucca Visser via 06 – 45 37 04 86, mail lucca.visser@expertis.nl
Op zoek naar de leergang over nieuwkomers in het primair onderwijs? Kijk op de pagina Leergang Onderwijs aan nieuwkomers.
Uit de praktijk
In de les: Je geeft een biologieles over fotosynthese. Terwijl de meeste leerlingen hun ideeën enthousiast in het Nederlands verwoorden, blijft een nieuwkomersleerling stil. Later ontdek je dat zij in haar thuistaal wél de kennis en begrippen heeft, maar de Nederlandse woorden mist om mee te doen. Hoe zorg je ervoor dat ze haar kennis tóch kan inzetten en zichtbaar wordt in de klas?
Voorbeeld mentoruur: Een leerling deelt tijdens een mentorles dat hij moeite heeft met huiswerk omdat zijn/haar ouders geen Nederlands spreken en niet kunnen helpen. Hoe ga je als mentor om met taalbarrières én sociaal-emotionele ondersteuning?
In deze leergang leer je hoe je nieuwkomers effectief begeleidt in het voortgezet onderwijs: zodat zij niet alleen de Nederlandse taal leren, maar zich ook vol vertrouwen ontwikkelen op school, aansluiting vinden bij hun klasgenoten én succesvol kunnen deelnemen aan het onderwijs.
Handvatten voor het onderwijs aan nieuwkomers
Vrijwel elke school krijgt wel te maken met instroom van nieuwkomers. Waar moet je als leraar rekening mee houden als deze kinderen in je klas komen? Hoe krijg je zicht op hun ontwikkeling? En hoe stimuleer je deze? Onderwijsadviseur Lucca Visser geeft tips.