Lesson Study in het basisonderwijs

Goed doordachte lessen met een focus op leren

Leerkrachten die door de ogen van leerlingen een goede doordachte les ontwerpen, dat is Lesson Study. Lesson Study is een van de meest effectieve methodieken van professionele ontwikkeling voor leerkrachten. Het zorgt ervoor dat je sneller leert, het geleerde meteen kunt toepassen in je eigen praktijk en veel werkplezier. Deze methode wordt al jaren toegepast in Japan en de Verenigde Staten, en nu is het overgewaaid naar Nederland. Wij kunnen u ondersteunen om Lesson Study op een effectieve manier op te zetten en te borgen.

Wat is Lesson Study?

Lesson Study is een werkwijze, afkomstig uit Japan, waarbij een beroep wordt gedaan op het vakmanschap van de leerkracht. Tijdens een Lesson Study cyclus wordt een vertaalslag gemaakt vanuit de wetenschap naar de praktijk. Lesson Study komt van origine uit Japan, waar het al tientallen jaren een professionaliseringswijze is voor leerkrachten. Deze wijze wordt inmiddels toegepast door veel landen over de wereld. Lesson Study draagt bij aan een duurzame schoolontwikkeling (Hattie, 2015).
Bij Lesson Study ligt de focus op het leren van de leerlingen, waarbij een onderzoekende houding van de leerkracht essentieel is. Tijdens de Lesson Study-cyclus wordt de groep leerkrachten ondersteund en begeleid door een gecertificeerde procesbegeleider.

Een Lesson Study traject is intensief, maar de investering zal zich snel terugbetalen. Leerkrachten leren beter naar leerlingen te kijken en hun lessen aan te passen aan behoeftes van de leerlingen. Lesson Study vindt plaats in teamverband, in een veilige omgeving met collega’s, die allemaal gefocust zijn op het optimaliseren van het leren van de leerlingen. En daarbij leren zij van en met elkaar.

Lesson Study geeft leerkrachten de mogelijkheid

• om lesinhoud met elkaar te bespreken
• om deze lesinhoud beter te begrijpen
• om te begrijpen hoe leerlingen leren
• om te begrijpen hoe ze leerlingen moeten benaderen
• om te herkennen wanneer leerlingen nieuwe dingen leren
• om beter les te geven

  ‘’Lesson Study is als een landkaart. Het is een middel om ergens te komen.
Maar waar je heen wilt, hoe je erheen wilt, en welke wegwijzers
je onderweg gaat gebruiken moet je naar eigen wensen en behoeften invullen en monitoren.’’
 Chokshi & Fernandez (2004)

Koppeling wetenschap en praktijk

Tijdens een Lesson Study cyclus wordt een vertaalslag gemaakt vanuit de wetenschap naar de praktijk. Expertis Onderwijsadviseurs werkt samen met de Vrije Universiteit Amsterdam, Windesheim, Rijksuniversiteit Groningen, Universiteit Utrecht en Universiteit Twente. Samen doen we onderzoek naar de effecten van Lesson Study bij leerkrachten en het leren van de leerlingen. Dit wordt onder andere gedaan door het invullen van korte vragenlijsten, het maken van videobeelden en het analyseren van gesprekken.

Krachtige manier van professionalisering

Lesson Study is een krachtige wijze voor teams om gedifferentieerde lessen te ontwerpen en te geven. Observatie van specifieke voorbeeld leerlingen (Dudley, 2012) en de les, de reflectie en de uitwisseling van kennis verhogen de kwaliteit van de lessen en dragen bij aan de professionalisering van leerkrachten.
Uit diverse wetenschappelijk studies blijkt dat Lesson Study het meest effectief is als het als geheel doorlopen wordt, daarnaast bevat Lesson Study alle facetten van een goede professionele ontwikkeling van leerkrachten (Guskey, 2002).

Deze bestaan uit acht facetten:

1. Ervaringsgericht: stimulerend en gebaseerd op de ervaringen van leerkrachten.
2. Duurzaam: een cyclus van plannen, voorspellen, uitvoering en reflectie.
3. Onderbouwd: praktisch, goede literatuur gerelateerd aan context en cultuur.
4. Veilig: leerkrachten kunnen vanuit hun gevoel spreken en durven risico’s te nemen.
5. Samenwerken: een netwerk van leerkrachten en leidinggevenden.
6. Geïnformeerd: door externe expertise en onderzoek.
7. Uitdagend: sturing en ondersteuning.
8. Gericht: aandacht voor de pure ontwikkeling.

(Klik op de afbeelding voor grotere weergave)

Iedereen leert

De leerkrachten doorlopen in teamverband een cyclus. Het Lesson Study-team bestaat uit 3 tot 6 leerkrachten (intern begeleider/directie) en een begeleider (procesbegeleider en/of inhoudelijk expert). Leerkrachten bepalen gezamenlijk aan welk doel voor de leerlingen ze zouden willen werken en formuleren daarbij een onderzoeksvraag.
Leerkrachten ontwerpen samen een onderzoeksles van begin tot eind, daarna observeren ze bij een leerkracht deze voorbereide les om vervolgens te reflecteren op de les. De focus daarbij ligt op het leren van de leerlingen. Na het reflecteren wordt de eerste onderzoeksles herzien en opnieuw uitgevoerd. Ook deze les wordt geobserveerd door collega’s en opnieuw gereflecteerd. Uit ervaring blijkt dat juist na het geven van de tweede les veel nieuwe inzichten ontstaan. Het delen van deze nieuwe inzichten met andere collega’s zorgt ervoor dat iedereen leert.

Checklist

Met Lesson Study kan het team:

• betere vragen leren stellen aan de leerlingen;
• didactische en pedagogische kennis en vaardigheden ontwikkelen door een collega’s te zien lesgeven;
• de lessen beter leren plannen;
• de klassenorganisatie beter onder de knie krijgen;
• betekenisvolle doelen stellen met de leerlingen
• inhoudelijk dichter tot elkaar komen.

De professional leader

Dr. Sui Lin Goei

Dr. Sui Lin Goei is lector bij de Hogeschool Windesheim en programmaleider Lesson Study bij het Universitair Centrum Gedrag en Bewegen van de Vrije Universiteit Amsterdam.
Na het atheneum studeerde Sui Lin Goei Pedagogiek aan de Universiteit Leiden. In Leiden studeerde ze in 1989 af in de richting Educational Psychology and Pedagogics, waarbij ze zich specialiseerde in onderwijsleervragen. Hierna volgde een functie als NWO-promovendus aan de Universiteit Twente. Hier promoveerde Sui Lin Goei in 1994 op haar proefschrift Mental Models and Problem Solving in Programming.
Onderzoeksfocus: met haar onderzoek focust Sui Lin Goei zich op de vraag hoe men passend onderwijs optimaal kan inrichten. De onderzoeksinteresse van Goei gaat ook uit naar onderzoeksprojecten op het vlak van Lesson Study en ze interesseert zich voor vergelijkend educatief onderzoek, wat onder meer tot uiting komt in cross-Atlantische projecten.

Aan de slag!

We zijn als adviseurs van Expertis gegrepen door de mooie werkwijze van Lesson Study.
In het ontwikkelstadium van Lesson Study op uw school begeleiden en ondersteunen wij het team graag om Lesson Study goed op te zetten, ontwikkelen en uit te voeren.
Dit bestaat uit een aantal stappen:

• Breng gemotiveerde en nieuwsgierige teamleden bij elkaar. Zij prikkelen en stimuleren de anderen om Lesson Study te laten slagen. Deze stuurgroep houdt zich bezig met onder andere de planning en ondersteuning.
• Een inspirerende start van Lesson Study voor het hele team.
• De vijf Lesson Study bijeenkomsten: doel en onderzoeksvraag formuleren, ontwerpen van de les, uitvoeren en reflecteren, herzien van de les, tweede les uitvoeren en reflecteren. Als inhoudelijk expert en procesbegeleider ondersteunen wij elke stap van de cyclus.
• Terugkoppeling aan het team. Onder het motto ‘Iedereen leert’, delen de leerkrachten hun ervaringen met het team.

Natuurlijk ondersteunen wij ook graag bij een goede borging en continuering van Lesson Study. Duurzame schoolontwikkeling en eigenaarschap zijn hierin sleutelwoorden.

Prijs op aanvraag

Lesson Study is met 14 RU opgenomen in het Registerleraar.

Continue verbeteren

Een collectieve ambitie, eigenaarschap bij leerlingen en leerkrachten; wie droomt daar niet van? Continu verbeteren betekent dat ‘blijven ontwikkelen’ deel is van de schoolcultuur. Samen gaan voor vooruitgang, vanuit dezelfde visie. Lesson Study maakt dat mogelijk. Lesson Study legt de focus op het optimaliseren van het leren van kinderen: leren kinderen maximaal en geven wij, als leerkrachten goed les?
Door Lesson Study een plaats te geven in je onderwijs, werk je continu aan verbeteren van de lessen, het versterken van leerkrachtvaardigheden en werk je planmatig aan het verbeteren van de kwaliteit van je onderwijs. Door Lesson Study worden (kwaliteitszorg)systemen verbonden, gaan deze meer leven en wordt er systematisch aan verbetering gewerkt zonder, gebruik makend van dat wat er al is.

.
.

Direct naar: Continuous Improvement

“Lesson Study helps experienced as well as inexperienced teachers to learn. Because, through its processes of joint planning, joint observation and joint analysis, we have collectively to
imagine learning. So, we get to see aspects of pupil learning through the eyes of others as well as through our own, and we compare actual learning observed in the research lesson with the learning we imagined when we planned it. This forces us to become conscious of things we would normally not be conscious of either because we would filter it out
or because it would be dealt with through our tacit knowledge system.”
(Pete Dudley, 2012)

.
.

Downloads

• Download de flyer ‘Lesson Study, goed doordachte lessen met focus op leren’
• Download ‘Gedifferentieerde instructie’
• Download ‘Lesson Study evaluatievragen’
• Download ‘Checklist onderzoekende houding leerkrachten’
• Klik hier voor meer informatie over het boek ‘Lesson Study: een praktische gids voor het onderwijs’.

Lezen

• Lees het blog: “Ik kijk, ik zie, … ik leer.” Ervaringen met Lesson Study in het basisonderwijs van Marianne Espeldoorn
• Lees het artikel: Lesson Study: waardevol voor starters – In gesprek met Marianne Espeldoorn

Meer informatie

Wilt u ook aan de slag met deze krachtige manier van professionalisering?
Neem dan contact op met Marianne Espeldoorn